Với hơn gấp đôi thời gian chương trình không gian Apollo cùng tổng phí hàng chục tỉ USD, V-22 Osprey là một trong những dự án quốc phòng gây tranh cãi nhiều nhất tại Mỹ.

Tướng hải quân John Lehman – phi công thời chiến tranh Việt Nam – là một trong những người ủng hộ dự án V-22. Lúc còn làm việc cho Henry Kissinger tại Hội đồng an ninh quốc gia thập niên 1970, Lehman có lần thấy các bức ảnh chụp loại máy bay thử nghiệm XV-15 với thiết kế cánh quạt có thể điều chỉnh ngang (như máy bay bình thường) hoặc chĩa đứng (như trực thăng). Sau khi được Tổng thống Ronald Reagan bổ nhiệm ghế tư lệnh trưởng hải quân năm 1981, Lehman đến Triển lãm hàng không Paris để thực mục sở thị màn biểu diễn XV-15. Nó không dữ dằn bằng chiến đấu cơ Harrier (cất cánh bằng cách nâng thẳng lên bằng kỹ thuật tống hơi đẩy xuống) và trông cũng chẳng phù hợp luật khí động học – trông như một chiếc xe đang di chuyển nhưng bị kẹt giữa hai cái cối xay gió có bề ngang 11,5m! Dù vậy, Lehman vẫn khoái. Năm 1983, Hải quân Mỹ trao gói thầu cho Bell Helicopter và Boeing với hợp đồng trị giá 68,7 triệu USD. Chương trình V-22 ra đời (còn có tên “Osprey” – “ưng biển’). Theo phác thảo thiết kế, V-22 có thể chở 24 lính hoặc hơn 4,5 tấn vũ khí; bay hơn 3.800km ở độ cao 7.620m; với chỉ một lần đổ xăng trên không; và có thể hạ cánh bất kỳ nơi nào mà không cần đường băng…

Có tầm hoạt động gấp 6 lần so với trực thăng Sea Knight, bay nhanh gấp đôi CH-46 với vận tốc 518 km/giờ; chuyển sang chế độ trực thăng và hạ cánh trong vài giây; có thể neo lơ lửng trên không để đón hoặc thả lính rồi lại lướt đi trong chớp mắt đến địa điểm hạ cánh an toàn, V-22 rõ ràng có thể giúp thay đổi cục diện chiến sự trong bất kỳ cuộc chiến trên bộ nào. Hệ thống cảnh báo tên lửa và thiết bị tự dập lửa càng nâng cao mức độ sống còn của V-22. Nếu bị bắn trúng, hệ thống kiểm soát bay hiện đại sẽ giúp V-22 tiếp tục lướt trong không trung. Cuối cùng, nếu bị rơi, cái thân của nó có thể “nhúm” lại như chiếc gối đệm cùng chiếc ghế được thiết kế đặc biệt sẽ giúp phi hành đoàn có khả năng sống sót… Năm 2000, Hải quân trao gói thầu 45 triệu USD cho dự án thiết kế khẩu súng máy đặt dưới mũi V-22, tự động hướng vào mục tiêu theo hướng quan sát từ thiết bị trên chiếc mũ của phi công phụ. Gọi là súng nhưng vũ khí này chẳng thua một đại bác nhỏ: nặng 450kg và trị giá 1,5 triệu USD khi lắp cho mỗi chiếc V-22...

Trị giá 122,5 triệu USD, V-22 Osprey còn được khoái nhiều bởi tính tiết kiệm, đặc biệt trong các chiến dịch điều binh. Theo một phân tích, để chuyển một đại đội, phải cần đến 6 trực thăng Black Hawk nhưng với V-22 Osprey chỉ cần 4 chiếc; và V-22 Osprey có thể bay một lèo 460km trong một chuyến trong khi Black Hawk phải nghỉ chân dọc đường trong chặng có cùng khoảng cách để được tiếp liệu. Việc sử dụng 4 chiếc V-22 Osprey thay vì 16 trực thăng có thể tiết kiệm được khoảng 224 triệu USD. Trong báo cáo 2010 của quân đội Mỹ, chi phí PSM (per seat mile – tổn phí để chở một người trong một dặm) của V-22 Osprey với 22 ghế là 1,76 USD; trong khi đó, trực thăng MH-60S Black Hawk với 7 ghế là 2,84 USD; trực thăng CH-46 Sea Knight với 12 ghế là 3,17 USD; trực thăng CH-53E Super Stallion với 24 ghế là 3,12 USD… Và bất luận bị chỉ trích, V-22 vẫn chứng tỏ nó là thế hệ trực thăng an toàn nhất. Một thập niên qua, quân đội Mỹ đã bị thiệt hại khoảng 420 trực thăng với hơn 600 người, trong khi với V-22 chỉ mới xảy ra ba tai nạn chết người từ năm 2001 đến nay (làm thiệt mạng 6 người)…

Ngày 3-5-2013, Biệt đội trực thăng tổng thống (Marine Helicopter Squadron One - HMX-1) đã chính thức thay dàn Boeing CH-46E Sea Knight già nua bằng MV-22B Osprey (năm 2008, trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Barack Obama cũng đến thị sát Iraq bằng V-22 Osprey). Cuối tháng 4-2013, trong chuyến công du Tel Aviv, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã chốt lại những chi tiết cuối cùng trong việc bán V-22 cho Israel (thương vụ V-22 đầu tiên của Mỹ cho nước ngoài)… Tháng 10-2012, 12 chiếc V-22 đầu tiên đã được nhận sự vụ lệnh lên đường đến Căn cứ không lực thủy quân lục chiến Hoa Kỳ Futenma tại Okinawa (12 chiếc nữa tiếp tục được phái đến trong tương lai gần, như thảo luận giữa Chuck Hagel và đồng nhiệm Itsunori Onodera vào tháng 4-2013). Lần đầu tiên, tiếng cánh quạt vù vù của V-22 đã bắt đầu có thể nghe, như rất gần, đâu đó ở cái vùng biển mà có kẻ ngược ngạo đang muốn biến nó thành cái ao nhà của mình...

See Translation

https://www.facebook.com/nguyen.manhkim/posts/10151679094924796