Tin nóng trong ngày
Tin Tức Khắp Nơi Mới Nhất ngày 18 -9-2022 ( Cập nhật liên tục )
***********EU cứng rắn với Hungary bằng biện pháp cắt tiền hỗ trợ
Thủ tướng Hungary Viktor Orban - Ảnh: REUTERS
EU đã đưa ra lệnh trừng phạt tài chính trên cách đây hai năm, với mục tiêu đáp trả những gì họ xem là sự phá hoại nền dân chủ ở Ba Lan và Hungary.
Theo Hãng tin Reuters, Hungary là trường hợp đầu tiên đối diện với nguy cơ bị đình chỉ tài trợ vì lý do này trong khối 27 quốc gia EU.
Trước đó, EU cáo buộc Thủ tướng Hungary Viktor Orban giới hạn quyền lực của tòa án, kiểm soát truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và học viện, cũng như hạn chế quyền của người di cư, người đồng tính và phụ nữ trong hơn 10 năm cầm quyền.
Ủy viên Ủy ban Ngân sách EU Johannes Hahn xem tình hình ở Hungary là điển hình cho thấy "sự vi phạm nguyên tắc pháp quyền sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng và quản lý các nguồn quỹ của EU". "Chúng tôi không thể chắc chắn rằng ngân sách của EU được bảo toàn", ông Hahn nói.
Ông Hahn nêu rõ những vấn đề Hungary đang đối mặt như những bất thường mang tính hệ thống trong luật mua sắm công, sự thiếu vắng các biện pháp chống lại xung đột lợi ích, yếu kém trong việc truy tố hiệu quả và thiếu sót trong các biện pháp chống tham nhũng khác.
Theo ông Hahn, Ủy ban Ngân sách EU khuyến nghị đình chỉ khoảng 1/3 quỹ liên kết dự kiến dành cho Hungary. Nguồn quỹ này được trích từ ngân sách chung 1.100 tỉ euro của EU cho giai đoạn 2021 - 2027.
Số quỹ 7,5 tỉ euro dành cho Hungary tương đương 5% GDP quốc gia này ước tính đạt được trong năm 2022. Các nước EU hiện có ba tháng để đưa ra quyết định về đề xuất của Ủy ban Ngân sách.Chính phủ của Thủ tướng Orban đã đề xuất thành lập một cơ quan chống tham nhũng mới trong những tuần gần đây. Ông Orban phủ nhận cáo buộc Hungary đang đối mặt với tham nhũng nghiêm trọng hơn các quốc gia khác trong EU.
Ủy viên Hahn cho biết lời hứa mới nhất của Hungary trong việc giải quyết các chỉ trích của EU là một bước tiến đáng kể, nhưng vẫn phải được chuyển hóa thành luật mới và các hành động thực tế để EU có thể yên tâm.
Ủy ban Ngân sách EU đã phong tỏa một khoản quỹ trị giá 6 tỉ euro khác cũng vì các lo ngại tương tự. Đây là quỹ dự trù dành cho Hungary để phục hồi kinh tế hậu COVID-19.
Ngày 14-9, các nghị sĩ EU bỏ phiếu về nghị quyết cho rằng Hungary đã "vi phạm nghiêm trọng" các chuẩn mực dân chủ của EU, với 433 phiếu ủng hộ và 123 phiếu phản đối.
Một ngày sau đó, Hungary đã phản ứng giận dữ với cuộc bỏ phiếu tại Nghị viện châu Âu, khi các nghị sĩ EU nhất trí rằng quốc gia này không còn là một "nền dân chủ toàn diện" và EU cần phải hành động.
Nhưng đến ngày 17-9, Chính phủ Hungary thông báo trong tuần tới Quốc hội nước này sẽ bỏ phiếu về một loạt đạo luật nhằm xoa dịu căng thẳng hiện nay. Chánh Văn phòng Thủ tướng Gergely Gulyas cho biết dự kiến các luật này sẽ có hiệu lực vào tháng 11, trong đó có việc thành lập cơ quan độc lập giám sát việc sử dụng các khoản trợ cấp do EU cấp cho nước này.*************
Tập Cận Bình không ruồng rẫy Vladimir Putin lúc này, nhưng vì chính mình trước hết, và muốn có bạn là chiến binh chứ không phải kẻ bại trận. Nga có thể kết thúc cuộc xung đột, tuy nhiên hòa bình sẽ không đạt được theo những điều kiện mà Putin mong muốn lúc ban đầu. Khả năng chiến bại trước Ukraina là viễn cảnh vô cùng đáng sợ cho Putin.
Chiến thắng thần tốc của những người kế tục Maidan
Đặc phái viên Le Point đưa người đọc đến Kharkiv và Balakliia, « những vùng vừa được Ukraina giải phóng ». Những người dân thành phố Balakliia chiếm đóng từ sáu tháng qua ra nhận hàng cứu trợ, cho biết quân Nga tháo chạy rất nhanh, bỏ lại một số đồng đội. Phóng viên The Economist tường thuật dọc dài trên con đường đến Izyum là vô số xe quân sự, xe tăng Nga, có cả đại bác, hỏa tiễn, « như một dòng sông kim loại ». Một sĩ quan lữ đoàn số 25 Ukraina kể lại có một lính Nga thản nhiên lái xe bọc thép trên đường, khi đến chốt kiểm soát mới biết « quân ta » đã chạy hết, đành đầu hàng.
Trong bài xã luận « Slava Ukraini », Le Point viết: Ai có thể tin được ? Sáng 24/02, khi xe tăng Nga càn lên những con đường Ukraina, câu hỏi là bao giờ Kiev thất thủ. Kremlin sẽ sáp nhập toàn bộ hay một phần Ukraina, hoặc chỉ dựng lên một chính quyền bù nhìn ? Đến hôm nay biết bao chặng đường đã vượt qua, thắng lợi mà Ukraina đạt được vô cùng to lớn; dù biết rằng có vũ khí viện trợ của phương Tây và thông tin tình báu quý giá của Mỹ.
Cuộc phản công của Kiev giúp tái chiếm nhiều ngàn kilomet vuông lãnh thổ là hết sức quan trọng, không chỉ mang tính quyết định trong cuộc chiến, mà còn đập tan luồng dư luận cho rằng phe dân chủ tự do đang xuống dốc, phương Tây yếu kém. Các chiến binh Ukraina đang đi tiếp con đường của những người biểu tình Euromaidan cuối 2013, đầu 2014, chính họ ngày nay đang đối đầu với Putin trong niềm tin về các giá trị dân chủ, và châu Âu có thể cảm ơn họ vì lòng tin ấy.
Putin nhiều lần gọi điện xin Tập hỗ trợ mạnh hơn
Về quan hệ Nga-Trung, Le Monde số cuối tuần đặt câu hỏi, Tập Cận Bình có thể sẵn sàng ủng hộ « ông bạn cũ » Vladimir Putin đến mức nào ? Từ đầu năm đến tháng Tám, Trung Quốc đã nhập 72,9 tỉ đô la hàng của Nga, đại đa số là dầu khí, tăng 50 % so với cùng kỳ năm ngoái; và bán cho Nga 44,2 tỉ đô la. Nhà nghiên cứu François Chimits của Mercator Institute for China Studies ở Berlin nhận thấy Bắc Kinh tỏ ra cơ hội và thực dụng, cung cấp những gì có thể để giúp đối tác duy trì được, nhưng tránh bị liên đới.
Chuyên gia François Godement lưu ý, tốc độ trao đổi tăng nhanh vào tháng Năm, khi Bắc Kinh cứng giọng với Mỹ. Trung Quốc mua nhiều dầu khí của Nga hơn, trả bằng đồng rúp và nhân dân tệ. Giá mua không được biết rõ, nhưng các nhà quan sát cho rằng được giảm 20 % đến 50 % - Gazprom cung cấp cho Bắc Kinh với giá thấp nhất trong số tất cả khách hàng. Trung Quốc còn lời to khi bán lại khí đốt Nga cho châu Âu với giá cắt cổ và lấp đầy khoảng trống cấm vận.
Từ mùa hè, lượng hàng Trung Quốc xuất sang Nga tăng rất cao gồm xe tải, xe hơi, chất bán dẫn, thiết bị nông nghiệp, nhôm thép, đặc biệt là chất bán dẫn tăng đến 340 %. Dù chậm chạp và ngốn năng lượng hơn Intel hay AMD, nhưng chip Trung Quốc cũng giúp lướt web và làm việc văn phòng được. Tuy vậy vẫn không đủ, Matxcơva phải tháo chip bán dẫn hàng tiêu dùng để sử dụng cho quân đội. Các tập đoàn lớn của Trung Quốc cải chính việc bán cho Nga, nhưng các công ty nhỏ vẫn làm. Châu Âu và Mỹ khó kiểm soát được.
Về tài chánh, Bắc Kinh ngần ngại không dám tài trợ trực tiếp hay đầu tư vào Nga. Trong những tháng gần đây, Vladimir Putin nhiều lần gọi cho Tập Cận Bình để đề nghị giúp đỡ nhiều hơn : rõ ràng là đối tác chiến lược của ông ta không ở mức « vô giới hạn » như đã hứa. Dù vậy, các nhà quan sát cho rằng Trung Quốc vẫn tiếp tục hỗ trợ Nga vì vấn đề Đài Loan, nhất là sắp tới đại hội đảng. Biết ý, Kremlin không hề hà tiện những tuyên bố ủng hộ đối với Bắc Kinh.
« Bạn vàng » Trung Quốc có còn sát cánh nếu Nga bại trận ?
Tương tự, The Economist cho rằng « Tập Cận Bình sẽ không bỏ rơi Vladimir Putin ngay bây giờ ». Mục tiêu mà Trung Quốc nhắm đến ở Ukraina là sự chia rẽ và thất bại của phương Tây, hơn là một chiến thắng cho Nga.
Putin nợ ông Tập một lời xin lỗi. Cuộc xâm lăng Ukraina diễn ra vào thời điểm hoàn toàn không phù hợp. Đại hội đảng cộng sản Trung Quốc sẽ khai mạc vào ngày 16/10, trong bối cảnh kinh tế sa sút, dân chúng bất mãn vì zero Covid. Trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau đại dịch, Tập Cận Bình phải xuất hiện ở Samarcande (Uzbekistan) với một nhà lãnh đạo được ông gọi là « bạn tốt nhất » nhưng lại tỏ ra tàn bạo, liều lĩnh và bất tài. Tuy nhiên đôi bên có chung sự thù địch với phương Tây, mà Bắc Kinh coi là một cuộc chiến lâu dài.
Trung Quốc hành động vì lợi ích của chính mình, tố cáo liên minh quốc phòng và sự trừng phạt của Mỹ vì lo sợ sẽ được sử dụng để ngăn chận sự bành trướng ở châu Á hoặc để trừng phạt vì vấn đề Đài Loan. Các nhà lãnh đạo Bắc Kinh hy vọng sẽ thủ lợi từ việc Matxcơva thắng hay hòa ở Ukraina. Hoặc Nga bị yếu đi và Trung Quốc sẽ lấn át trong quan hệ song phương, hoặc Nga thắng - đó là thất bại của phương Tây.
Những tai ương hiện tại của Putin là điều không mong muốn, nhưng vẫn có thể kiểm soát được; còn bại trận trước Ukraina lại là chuyện khác. Một mặt, có thể đe dọa chế độ Matxcơva, mặt khác làm phương hại đến luận điệu cho rằng phương Tây đang suy tàn. Ông Tập muốn có bạn là chiến binh chứ không phải kẻ bại trận.
Sa hoàng đỏ đang trần trụi
Trong bài bình luận mang tên « Sa hoàng cởi truồng », Le Point cho rằng thành công chiến thuật của quân đội Ukraina đã làm rung chuyển chế độ Matxcơva và những kẻ ủng hộ, đặc biệt là Bắc Kinh. Theo như đà tiến hiện nay, cuộc phiêu lưu quân sự của Vladimir Putin có nguy cơ trở thành thất bại nặng nề như Matxcơva đã phải chịu đựng và phải rút quân khỏi Afghanistan năm 1989, góp phần vào sự sụp đổ của Liên Xô hai năm sau. Tương tự, nếu Nga bại trận ở Ukraina sẽ lay động sâu sắc chế độ Putin. Lịch sử cho thấy một thất bại quân sự ở tầm cỡ đó sớm muộn gì cũng dẫn đến những đảo lộn chính trị tại nước thua cuộc.
Trong gần bảy tháng qua, tổng thống Nga không đạt được bất cứ mục tiêu nào. Từ việc lập ra một chính quyền con rối, đưa Ukraina vào quỹ đạo Nga vĩnh viễn, hay đơn giản chỉ là củng cố và mở rộng những lãnh thổ đã chiếm được từ 2014. Hoàn toàn ngược lại ! Cuộc chiến đã nâng cao tinh thần dân tộc Ukraina, củng cố ý định hướng về phương Tây; làm lung lay các nước cộng hòa giả tạo ở Donbass và bán đảo Crimée đã bị sáp nhập. Còn NATO thêm vững mạnh nhờ Thụy Điển và Phần Lan gia nhập.
Tệ hại nhất cho Kremlin là cuộc xung đột đã bộc lộ những yếu kém của hệ thống an ninh mà nhờ đó Putin ngự trị được từ nhiều năm qua. Tình báo Nga không bảo vệ được bí mật quan trọng nhất, kế hoạch xâm lăng Ukraina đã bị CIA lật tẩy nhiều tháng trước khi tiến hành. Và từ đó đến nay, quân đội thứ nhì thế giới đã cho thấy tình hình thảm hại của mình. Quân Nga thiếu trang bị, huấn luyện không đầy đủ, đói ăn, không có tinh thần chiến đấu, cấp trên tham nhũng và chỉ huy bằng phương thức cổ lỗ sỉ thời 1945. Các tội ác chiến tranh của quân Nga cũng nhuộm đen tên tuổi « Hồng quân », như vụ thảm sát Bucha và mới đây ở Izyum.
The Economist cho biết bất mãn đối với Putin ngày càng tăng, dẫn những lời đả kích trên Telegram : « Quân đội không có kính hồng ngoại, không áo giáp, không có phương tiện liên lạc an toàn, không có túi thuốc cấp cứu » trong khi Putin tổ chức lễ hội Matxcơva tốn kém 1 tỉ rúp, đúng vào ngày quân Nga phải tháo chạy khỏi Kharkiv !
Phòng không Nga kém cỏi đáng kinh ngạc
Riêng về thiết bị quân sự, Le Monde cuối tuần nói về những lỗ hổng đáng kinh ngạc của hệ thống phòng không Nga, vẫn được cho là hữu hiệu nhất thế giới. Trên lý thuyết, quân đội Nga được cho là có những vũ khí tốt nhất để đối phó với những cuộc tấn công từ trên không. Nổi tiếng nhất là hệ thống hỏa tiễn địa-không S-300 và S-400, có thể tiêu diệt các phi cơ và hỏa tiễn đạn đạo hay hành trình ở rất cao và cách xa đến 300 kilomet. Matxcơva cam đoan S-400 có thể theo dõi cùng lúc vài chục mục tiêu, đây là mặt hàng « vơ-đét » của kỹ nghệ quốc phòng Nga, được xuất khẩu sang Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra Nga còn có các hỏa tiễn Tor, Buk hay Pantsir rất cơ động, dùng cho phòng không ở tầm trung và tầm thấp.
Dù vậy, Ukraina vẫn thường xuyên xâm nhập được. Ngày 01/04, hai trực thăng của Kiev đã vượt biên giới, tấn công vào một kho xăng ở Belgorod và quay về bình an vô sự. Ngày 31/07 và 20/08, các drone của Ukraina đã đánh vào sở chỉ huy của hạm đội Hắc Hải tại Sébastopol, và trong cuộc vây hãm Mariupol, các trực thăng Ukraina đã bảy lần tiếp tế được cho lực lượng đang bị vây hãm ở nhà máy Azovstal. Ngoạn mục nhất là vụ tấn công vào căn cứ không quân Saki ở Crimée hôm 09/08, phá hủy hơn một chục oanh tạc cơ Sukhoi-24 và tiêm kích Sukhoi-30.
Chỉ trong tháng Bảy, có ít nhất 60 hỏa tiễn không bị Nga chặn. Sự yếu kém của phòng không Nga không hẳn do con người mà có thể do thiếu linh kiện điện tử. Đặc biệt đối với các drone, nhỏ hơn nhiều và bay thấp hơn máy bay, dùng S-300 để đối phó cũng giống như dùng búa đập ruồi. Nga càng chịu thêm áp lực khi Hoa Kỳ chuyển giao các hỏa tiễn AGM-88 HARM (High-speed anti-radiation missile), có thể vô hiệu hóa các radar phòng không.
Kẻ được người mất trong cuộc xâm lăng Ukraina
Còn gì tồi tệ hơn cho một nhân vật quyền lực như Putin ? Những tiết lộ trên đây làm phương hại đến tính chính danh của vị Sa hoàng đỏ - độc tài được cho là hiệu quả hơn dân chủ, cũng như sự khả tín. Ông chủ điện Kremlin gây chiến để bảo vệ chế độ của mình, ông ta cảm thấy bị đe dọa bởi một Ukraina tự do dân chủ có thể gợi cảm hứng cho dân Nga nổi dậy. Thế nhưng viễn cảnh này lại được củng cố nhờ sự chiến đấu can trường, tinh thần kháng chiến của người Ukraina, và nhờ sự ủng hộ của phương Tây.
Sự chao đảo của Putin tại Ukraina làm yếu đi các chế độ vẫn trông cậy vào Matxcơva, từ Alger tới Bamako, từ Budapest tới Belgrade, Minsk; gây khó khăn nghiêm trọng cho Tập Cận Bình. Ông Tập ngỡ rằng ủng hộ Putin là cách để hạ nhục Washington, nâng cao tham vọng về Đài Loan và dạy một bài học cho tất cả những nước nào mon men đến gần thế giới dân chủ. Nga đại bại ở Ukraina sẽ là một tiền lệ nguy hiểm cho Tập Cận Bình.
Ngược lại, chiến thắng vẻ vang của Kiev là thành công cho tổng thống Joe Biden, vốn phóng tay hỗ trợ Volodymyr Zelensky, cũng như Anh và Canada. Châu Âu nhất là Trung Âu và Đông Âu trở nên thân Mỹ hơn bao giờ hết. Còn những nước từ lâu không muốn tin vào khả năng Ukraina ca khúc khải hoàn, đứng đầu là Pháp, Đức, Ý, ảnh hưởng bị giảm sút. Tác giả bài viết cho rằng hãy còn chưa muộn để thôi lưỡng lự, tăng nhanh chuyển giao vũ khí cho Kiev để sớm đến ngày chiến thắng.
Điều kiện hòa bình sẽ không như Putin mong muốn
The Economist cũng nhận định « Cuộc chiến của Putin ở Ukraina đang thất bại, phương Tây cần giúp sức để Nga bại trận nhanh hơn ». Tiến bộ của Ukraina trên chiến trường dựa trên hai trụ cột : khí tài và con người. Về vũ khí, Mỹ và các nước bạn thường xuyên gởi cho những hỏa tiễn tầm xa có độ chính xác cao để tiêu diệt các kho đạn, sở chỉ huy, trung tâm hậu cần ở xa tiền tuyến, còn Nga thì không. Nga chẳng còn ưu thế trên không do các hệ thống phòng không và đạn dược cạn dần, còn Ukraina thì ngược lại. Lợi thế của Ukraina về quân số cũng tăng lên. Dù đến tận các nhà tù để mộ quân và hứa hẹn tiền thưởng cao, Putin vẫn không thay thế nổi số 70.000-80.000 lính đã bị loại khỏi vòng chiến. Phía Kiev còn cả một lực lượng dự bị tiềm năng, với tinh thần quyết bảo vệ quê nhà và đồng bào của họ.
Theo tờ báo, phương Tây nên gởi thêm các vũ khí tối tân có tầm xa hơn. Chẳng hạn hệ thống Himars mà trước đây Mỹ không muốn chuyển giao, đã chứng tỏ được hiệu quả khủng khiếp trên chiến trường. Kiev cũng cần rất nhiều đạn dược cho những chiến dịch tấn công trong tương lai, và xe bọc thép để chuyển quân nhanh chóng. Bên cạnh đó là mở rộng việc huấn luyện binh sĩ Ukraina ở nước ngoài. Động lực chiến tranh có thể tự nó duy trì. Nếu người dân Ukraina ở những thành phố bị chiếm đóng tin rằng kẻ xâm lăng sẽ ở lại vĩnh viễn, một số có thể xuôi tay chấp nhận hoặc thậm chí hợp tác. Còn nếu cho rằng quân Nga sẽ bị đuổi chạy trong vài tháng nữa, động cơ sẽ ngược lại. Nga càng mất nhiều vùng đất cướp được, thì càng khó giữ nổi số còn lại.
Phương Tây cũng cần cố gắng tạo khoảng cách giữa chế độ Matxcơva và người dân, nhấn mạnh cuộc chiến hiện nay là với Putin chứ không phải với nhân dân Nga. Tiếp đón những người Nga chạy sang nhất là người có học vấn cao, ngược lại không cấp visa cho những ai phục vụ chế độ. Rất có thể giới tinh hoa sẽ dần chán ngán tình trạng bị cô lập, lực lượng an ninh không còn muốn bị đẩy vào một cuộc chiến tranh không thể chiến thắng, bởi một nhà độc tài vĩ cuồng. Nga có thể kết thúc cuộc xung đột bất cứ lúc nào, nhưng hòa bình sẽ không đạt được theo những điều kiện mà Vladimir Putin mong muốn lúc ban đầu.
Tuần báo Anh cho biết một đề nghị do cựu tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen đồng soạn thảo đã được giới thiệu với Kiev hôm 13/09, bảo đảm tiếp tục cung cấp vũ khí, giúp huấn luyện và thông tin tình báo cho Ukraina, dựa theo cách Mỹ cam kết với Israel. Chừng như là để gieo rắc ý nghĩ mà nhiều người không thể tưởng tượng được hồi đầu cuộc chiến : Nga có thể bại trận ! Đây là viễn cảnh vô cùng đáng sợ cho Vladimir Putin.
Tang lễ thế kỷ của nữ hoàng Anh
Bên cạnh chiến tranh ở Ukraina, cuộc gặp giữa Vladimir Putin và Tập Cận Bình tại Uzbekistan, nữ hoàng Anh là chủ đề được các tuần báo Pháp bàn luận nhiều nhất. Courrier International đăng trên trang nhất chân dung Elizabeth II thời trẻ đang đội vương miện với dòng tựa « Vị nữ hoàng cuối cùng ». Hồ sơ của L'Obs cũng được dành cho nữ hoàng Anh, với hình ảnh bà đang tươi cười, chạy tít « Nữ hoàng của một thế kỷ - Elizabeth II ». Cũng với chân dung nữ hoàng Anh trên trang nhất, L’Express nói về « Cuộc chia tay vương giả ».
Bảy thế kỷ trị vì, tương đương với 14 nhiệm kỳ 5 năm của các nguyên thủ, ngay cả Vladimir Putin và Tập Cận Bình cũng chỉ là « hợp đồng thời vụ » nếu so với bà. Nhưng nữ hoàng không lãnh đạo, mà là hiện thân cho quốc gia dân tộc, những phát biểu hiếm hoi của bà trấn an được thần dân trong lúc đất nước nguy nan. Bà là mẫu mực cho cung cách quản trị : ứng xử hoàn toàn theo kiểu quý tộc, không chạy theo dân túy, nhưng Elizabeth II được cả những người không ưa chế độ quân chủ yêu mến
Sống cùng thời kỳ với Stalin, Churchill, Elizabeth II đã biết đến chiến tranh lạnh, bức tường Berlin sụp đổ, sự xuất hiện một thế giới đa cực. Bà đã bắt tay ít nhất 10 tổng thống Pháp, bổ nhiệm 15 thủ tướng Anh, nhìn thấy Khối Thịnh vượng chung mất đi sự hấp dẫn. Như là dấu gạch nối giữa thế kỷ 20 và 21, sự kiện bà từ trần kết thúc một thế giới cũ, đưa người dân - nhiều thế hệ chỉ biết đến mỗi mình bà – vào một kỷ nguyên đầy bất trắc. Đối với tân vương Charles III, những khó khăn còn ở phía trước.
Courrier International cho biết tang lễ của Elizabeth II trùng hợp với ngày « leaders day » tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York. Đến Luân Đôn, New York hay cả hai ? Đó là mối đau đầu cho nguyên thủ và phái đoàn các nước. Được biết thủ tướng New Zealand, tổng thống Pháp, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu sẽ có mặt ở Luân Đôn, cùng với nhiều hoàng gia châu Âu. Trong « đám tang thế kỷ này », các nhà lãnh đạo được yêu cầu không đến bằng phi cơ riêng, và đưa đến dự tang lễ bằng xe buýt thay vì công xa – thêm một thách đố về tổ chức và an ninh************
Chiến tranh Ukraina : Liên Âu đòi lập tòa án đặc biệt xử tội ác của quân đội Nga tại Izium
Trên cương vị chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu ngày 17/09/2022 Cộng Hòa Séc kêu gọi thành lập một tòa án quốc tế đặc biệt sau phát hiện hố chôn tập thể tại Izium, Ukraina. Hàm trăm xác nạn nhân được tìm thấy tại một khu rừng sát cạnh thành phố khiến công luận Ukraina rúng động và tin rằng Nga đã tiến hành một cuộc diệt chủng.
Trên mạng xã hội Twitter, ngoại trưởng Séc Jan Lipavsky nhấn mạnh cần « cấp bách » mở một tòa án đặc biệt xét xử tội ác mà quân đội Nga đã phạm phải tại Izium, bởi vì « ở thế kỷ 21 này, tấn công vào thường dân là điều không thể chấp nhận được và đó là những hành vi kinh tởm ».
Hôm qua chính quyền Ukraina cho biết đã nhận diện được khoảng 450 tử thi thường dân với dấu vết họ đã « chết một cách đau đớn », một số người đã bị « tra tấn ». Một nhân viên cảnh sát tại chỗ được AFP trích dẫn, lưu ý còn nhiều nạn nhân vẫn chưa được xác định danh tính.
Phát biểu tối qua tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận đã phát hiện hơn một chục trại tra tấn tại các thành phố vừa được giải phóng trong vùng Kharkiv, đông bắc Ukraina. Ông nói thêm : « Quân Nga áp dụng các biện pháp tra tấn ở diện rộng tại các vùng họ chiếm đóng ». Dymytro Lubinets, đặc trách về vấn đề nhân quyền của chính phủ Kiev ước tính « khoảng chừng hơn 1.000 người đã bị sát hại và tra tấn tại các vùng lãnh thổ vừa được quân đội Ukraina giải phóng ».
Hình ảnh hố chôn tập thể tại khu rừng gần sát cạnh thành phố Izium làm phương Tây rúng động, nhưng tác động tâm lý còn mạnh hơn rất nhiều đối với tất cả nhừng người dân Ukraina ở khắp mọi vùng miền, như tường thuật từ Izium của thông tín viên Stéphane Siohan :
« Andriy chỉ huy một đơn vị vệ binh, đặc trách bảo đảm an ninh cho lối vào khu rừng, nơi hàng trăm thi thể vừa được phát hiện. Nhìn thấy xác những nạn nhân đầu tiên, anh thực sự phẫn uất. Andriy khẳng định : ‘Đây mới chính là bộ mặt thật của quân đội Nga. Làm sao chúng tôi có thể chung sống với những người như vậy ? Họ không phải là con người bình thường. Thật vô cùng thối nát’
Trong khi chờ đợi kết luận từ phía các bác sĩ pháp y, ông Dymytro Lubinets, đại diện cho Hạ Viện Ukraina về vấn đề nhân quyền, không chút ảo tưởng về những gì đã diễn ra tại thành phố Izium trong suốt sáu tháng vừa qua.
Ông giải thích : ‘Trong hai ngày, tôi đã tận mắt trông thấy những căn phòng từng được dùng để tra tấn người Ukraina tại thành phố Balakliya, rồi bây giờ đến lượt Izium. Sau các màn tra tấn, thì các nạn nhân được đem thẳng đến đây để để chôn luôn. Đây là bằng chứng cho thấy Liên Bang Nga tiến hành một cuộc diện chủng tại Ukraina : Giết hại phụ nữ, trẻ em, thường dân. Nga tàn phá hàng loạt các cơ sở dân sự của chúng tôi. Những hành vi đó đã lặp đi lặp lại một cách tự động ở bất cứ nơi nào từng bị quân Nga chiếm đóng’.
Cho dù, phần lớn các nạn nhân dường như đã chết vì bom, đạn hồi chiến tranh mới bắt đầu, thế nhưng chính quyền Ukraina giờ đây xem các những người chết ở Izium là nạn nhân của một cuộc diệt chủng. Phải đợi thêm kết quả các cuộc điều tra mới biết được đấy có phải là hành vi diệt chủng hay không, tuy nhiên, đối với rất nhiều người dân Ukraina, họ cảm thấy là, một cách đơn giản, quân Nga muốn loại bỏ dân tộc Ukraina ».
***********
Chiến tranh Ukraine: Khai quật hàng loạt thi thể tại khu mộ trong rừng Izyum
- Orla Guerin
- BBC News, Izyum, Ukraine
Nguồn hình ảnh, Reuters
Những người đào mộ
Trong một rừng thông ở rìa Izyum, mùi tử khí bao trùm khi một vụ khai quật quy mô lớn đang được tiến hành.
Giới chức Ukraine tin rằng đây là tội ác chiến tranh và họ quyết tâm lập hồ sơ cho toàn thế giới thấy.
Khoảng 100 nhân viên dịch vụ khẩn cấp Ukraine mặc áo bảo hộ bằng nhựa màu xanh đã đào đất, mở những ngôi mộ tạm.
Họ đang cố gắng xác định nguyên nhân cái chết của hàng trăm người bị chôn vùi trong một khu rừng ở rìa thành phố, gần đây được giải phóng bởi lực lượng tiến công của Ukraine.
Thành phố Izyum, bị xâm lược vào tháng Tư, được Nga dùng như một trung tâm quân sự quan trọng để cung cấp cho các lực lượng của họ từ phía đông.
Việc khai quật được tiến hành trong im lặng, có cảnh sát và công tố viên giám sát. Một cảnh sát đưa tay ôm đầu. Một người khác bỏ đi.
Công tố viên khu vực Kharkiv Olexander Ilyenkov nói rằng chắc chắn tội ác chiến tranh đã được thực hiện ở đây.
Ông nói với BBC: "Trong ngôi mộ đầu tiên, có một thường dân bị quấn thòng lọng quanh cổ. Vì vậy, chúng tôi nhìn thấy dấu vết của sự tra tấn".
Ông cho biết hầu như tất cả những người này đều chết dưới tay lính Nga.
Vài một có tên, nhưng hầu hết chỉ đánh số
"Một số người trong số họ bị giết, một số bị tra tấn, một số chết do cuộc không kích và pháo kích của Nga."
Ukraine quyết tâm cho thế giới thấy cảnh tượng đau lòng này. Các đoàn phóng viên quốc tế đã được đưa đến để chứng kiến.
Nơi chôn người - bên cạnh một nghĩa trang hiện có - có hàng hàng lớp lớp mộ, được đánh dấu bằng những cây thánh giá gỗ thô sơ.
Tên được viết trên vài cây thánh giá, nhưng hầu hết chỉ được đánh số. Việc chôn cất ở đây được thực hiện theo lệnh của quân Nga khi họ còn kiểm soát thành phố này.
Cảnh sát Ukraine cho biết có 445 ngôi mộ mới tại khu vực này, nhưng một số ngôi mộ chứa nhiều hơn một thi thể. Không rõ họ đã chết như thế nào. Nhiều người được cho là thường dân, phụ nữ và trẻ em.
Các công tố viên cho biết một số người thiệt mạng do pháo kích của Nga và một số khác chết do bom của Nga némvào một khu chung cư hồi tháng Ba, trong đó 47 người thiệt mạng.
Giới chức cho biết một ngôi mộ chứa khoảng 20 binh sĩ, một số bị trói tay và một người đeo thòng lọng quanh cổ. Thi thể một người đàn ông mặc quân phục được khai quật và nhét trong một chiếc túi đựng thi thể màu trắng.
Khi các ngôi mộ được mở ra, có những tiếng nổ lẻ tẻ ở phía xa khi lực lượng an ninh khử mìn trong khu vực.
Hryhorii, 72 tuổi, hôm nay đến khu chôn cất để xem phần mộ của vợ mình, Ludmilla. Ông nói với chúng tôi rằng bà bị giết ngày 7/3 trong trận pháo kích lớn ở Izyum.
Vợ ông Hryhorii được chôn tại khu mộ này
Đầu tiên ông phải chôn cất bà trong sân nhà của họ, sau đó bà được cải táng vào tháng Tám. Bây giờ hài cốt của bà sẽ lại bị xáo trộn một lần nữa.
Chỉ đến bây giờ, kể từ khi quân Nga bị đẩy lui, Ukraine mới có thể thực hiện các cuộc điều tra chi tiết tại đây, và có thể xác định có bao nhiêu nạn nhân mà những kẻ chiếm đóng bỏ lại.
Một người phụ nữ sống đối diện khu rừng cho chúng tôi biết quân Nga đã ngăn người dân địa phương không đến gần nghĩa trang.
Một người đàn ông địa phương tên là Maxim xuất hiện tại khu chôn cất, yêu cầu các nhà báo ghi lại lời kể của ông về việc tra tấn.
Ông cho biết bị quân Nga giam giữ vào đầu tháng Chín, và được quân Ukraine thả khi họ đến Izyum vào thứ Bảy tuần trước (10/9).
Ông cho chúng tôi xem những dấu vết trên cổ tay do bị còng tay, và nói rằng ông đã bị tra tấn bằng giật điện.
Một cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói với BBC bằng chứng tra tấn đã được tìm thấy ở một số khu vực do quân Ukraine tái chiếm gần đây.
Mykhailo Podolyak nói: "Chúng tôi đã chứng kiến những người vô cùng sợ hãi, những người bị giam giữ không có ánh sáng, không có thức ăn, không có nước và không có quyền công lý.
Công tố viên Kharkiv, ông Ilyenkov cho biết một số khu chôn cất tương tự đã được tìm thấy ở các khu vực mà quân Ukraine tái chiếm gần đây.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby nói rằng báo cáo về những ngôi mộ ở Izyum là "kinh hoàng" nhưng "phù hợp với sự suy đồi và tàn bạo mà quân Nga thực hiện trong cuộc chiến chống lại Ukraine".
"Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ tích cực các nỗ lực ghi lại các tội ác chiến tranh và hành động tàn bạo mà quân đội Nga gây ra ở Ukraine và hỗ trợ các nỗ lực quốc gia và quốc tế nhằm xác định và buộc người Nga phải chịu trách nhiệm," ông nói thêm.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên án "bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất có thể" về cái mà ông mô tả là "hành động tàn bạo" xảy ra ở Izyum.
Luật sư người Anh Nigel Povoas, người chuyên khởi tố và điều tra tội phạm quốc tế và xuyên quốc gia, vừa trở về từ Izyum, nói với BBC's Newshour rằng ông sẽ không ngạc nhiên nếu các cuộc khai quật tiết lộ bằng chứng tội ác chiến tranh.
Ông nói: "Tôi cho rằng những dấu hiệu ban đầu vào lúc này, dù còn rất sớm, cho thấy một số thi thể chết vì pháo kích hoặc suy dinh dưỡng và thiếu sự chăm sóc sức khỏe. Nhưng khi các thi thể bình thường được kiểm tra và xác định nguyên nhân cái chết, tôi cho rằng sẽ có bằng chứng về tra tấn và hành quyết, bởi vì nó đúng theo những gì đang xảy ra ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng."
*************
Bà Truss sẽ gặp riêng ông Biden trước lễ tang Nữ hoàng Anh Elizabeth
Thủ tướng Anh Liz Truss sẽ có một cuộc gặp mặt riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden và các lãnh đạo nước ngoài trước khi lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth diễn ra.
Theo The Times, trong ngày 14/9 (giờ địa phương), nguồn tin từ chính phủ Anh tiết lộ, Thủ tướng Liz Truss sẽ có một cuộc gặp mặt riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden và các lãnh đạo nước ngoài khác tại London. Buổi gặp mặt được tổ chức trước khi lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth được cử hành vào ngày 19/9.
Văn phòng Số 10 phố Downing và Bộ Ngoại giao Anh cho biết, bên cạnh ông chủ Nhà Trắng, bà Truss sẽ gặp gỡ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Australia Anthony Albanese và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Chính phủ Anh cũng nhấn mạnh rằng, cuộc gặp gỡ sẽ chủ yếu để bảy tỏ sự kính trọng với Nữ hoàng Anh, không được sử dụng như một hoạt động ngoại giao chính thức.
Hiện tại, Tu viện Westminster đã hoàn tất công tác chuẩn bị để đón hơn 100 lãnh đạo nước ngoài tới tham dự lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth. Trong số các nhà lãnh đạo đã xác nhận tham gia, nổi bật nhất là Tổng thống Mỹ Joe Biden, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Nhật hoàng Naruhito. Một số quốc gia như Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cử các quan chức cấp cao tới tham dự thay vì nguyên thủ của mình.
Trong cùng ngày, linh cữu của Nữ hoàng Anh sẽ được rước từ Cung điện Buckingham tới Đại sảnh Westminster và bảo quản tại đây trong 4,5 ngày. Ước tính hàng trăm nghìn người từ khắp nơi trên đất nước sẽ đến viếng Nữ hoàng Elizabeth.
************
Ông Biden cảnh báo ông Putin không dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine
Ông Biden cảnh báo ông Putin không dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine - Ảnh: BLOOMBERG/GETTY IMAGES
"Đừng. Đừng. Đừng sử dụng" - Tổng thống Mỹ Joe Biden nói trong cuộc phỏng vấn với Đài CBS. Ông nói thêm: "Điều đó sẽ thay đổi cục diện chiến tranh, không giống như bất cứ điều gì kể từ Thế chiến 2".
Cảnh báo của ông Biden được đưa ra trong bối cảnh cuộc phản công nhanh chóng của quân Ukraine đã khiến lực lượng Nga phải rút lui tại tỉnh Kharkov ở đông bắc Ukraine.
Hôm 15-9, Nhà Trắng thông qua gói viện trợ quân sự mới lên tới 600 triệu USD cho Ukraine. Đến nay Mỹ đã hỗ trợ quân sự tổng cộng 15,1 tỉ USD cho Kiev.
Khi được hỏi Mỹ sẽ phản ứng như thế nào nếu Tổng thống Putin sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật hoặc vũ khí hóa học ở Ukraine, ông Biden nói: "Sẽ có hậu quả. Tùy thuộc vào mức độ của những gì họ làm mà sẽ quyết định phản ứng nào được đưa ra".
Đài CBS đã công bố một số đoạn trích của cuộc phỏng vấn nói trên trước khi dự kiến phát sóng vào tối 18-9.
Theo Hãng tin Tass, tháng trước, người đứng đầu Vụ Không phổ biến và kiểm soát vũ khí thuộc Bộ Ngoại giao Nga Alexander Trofimov đã bác bỏ những lời cáo buộc Nga đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, đặc biệt ở Ukraine. Ông gọi những cáo buộc này là "hoàn toàn vô căn cứ và không thể chấp nhận được".
Vũ khí hạt nhân chiến thuật là loại vũ khí được thiết kế để sử dụng trên chiến trường, có thiết kế nhỏ hơn và được sử dụng ở khoảng cách ngắn, khác với vũ khí hạt nhân chiến lược vốn được dùng để tấn công các mục tiêu chiến lược ở khoảng cách xa.
Vũ khí hạt nhân chiến thuật bao gồm bom trọng lực, tên lửa tầm ngắn, đạn pháo, mìn, ngư lôi... được trang bị đầu đạn hạt nhân*************
Tin thế giới 18-9: 55 thẩm phán Bỉ vào tù; Biểu tình lớn ở Iran vì cô gái 22 tuổi
Con cháu Nữ hoàng Elizabeth II đứng xung quanh linh cữu tại Westminster Hall, Cung điện Westminster, London, ngày 17-9 - Ảnh: AP
* Hơn 100 rạp chiếu phim tại Anh chiếu tang lễ Nữ hoàng Elizabeth II. Theo Hãng tin Reuters, khoảng 125 rạp phim trên khắp nước Anh sẽ truyền trực tiếp lễ Quốc tang của Nữ hoàng vào ngày 19-9.
Các công viên, quảng trường và nhà thờ lớn cũng sẽ bố trí màn hình để người dân theo dõi. Tang lễ tại Tu viện Westminster và lễ rước tại London cũng sẽ được các đài BBC, ITV và Sky truyền hình trực tiếp.
Hiện các Tổng thống, Thủ tướng và Hoàng gia từ khắp nơi trên thế giới đã tới London để dự lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth II, người trị vì lâu nhất của Anh và đã băng hà ngày 8-9 ở tuổi 96.
* 55 thẩm phán Bỉ trải nghiệm môi trường nhà tù. Chính xác là 55 vị quan tòa có quyền kết tội đã tự nguyện trải nghiệm một ngày mất tự do trong một nhà tù mới xây ở thủ đô Brussels (Bỉ).
Trong thông cáo báo chí, Bộ trưởng Tư pháp Vincent Van Quickenborne cho biết các vị quan tòa này sẽ trải qua một ngày đêm đúng vai trò tù nhân "để có ý thức hơn về các mức án sau này".
Nhiều phụ nữ Iran cởi khăn trùm đầu phản đối quy định hà khắc trong tang lễ ngày 17-9 - Ảnh: TWITTER
* Lễ tang của cô gái 22 tuổi mở màn cuộc biểu tình lớn ở Iran. Cô Mahsa Amini cùng người thân đến thủ đô Tehran chơi thì bị cảnh sát bắt vào ngày 13-9 và vài giờ sau thì phải nhập viện. Cô hôn mê suốt 3 ngày thì qua đời.
Lý do cô bị bắt là không đội khăn trùm đầu khi đi ngoài phố theo quy định. Việc cô bị hôn mê sau khi bị bắt đã được mạng xã hội chia sẻ rầm rộ. Trong đám tang của cô, nhiều phụ nữ đã cởi khăn trùm đầu thể hiện sự phản kháng. Ở một số nơi, cảnh sát Iran phải dùng lựu đạn cay để giải tán biểu tình.
* Nga bắn hạ "nhóm tội phạm vũ trang" ở Kherson. Hãng thông tấn TASS đưa tin lực lượng an ninh Nga đã bắn hạ nhóm tội phạm có vũ trang ở trung tâm thành phố Kherson, Ukraine, ngày 27-9.
Kherson ở phía nam Ukraine, đang bị Nga chiếm đóng và Ukraine đang muốn chiếm lại khu vực này.
Hãng tin RIA trước đó trích dẫn một nguồn tin an ninh cho biết băng nhóm có liên quan là một "nhóm do thám", nhưng không nêu rõ chi tiết.
Quân nhân Nga đứng gác gần nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu Raporizhzhia - Ảnh: REUTERS
* Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia của Ukraine hòa lưới điện quốc gia. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thuộc Liên Hiệp Quốc cho biết nhà máy điện Zaporizhzhia đã hòa lưới điện quốc gia vào ngày 17-9, sau khi bị cắt nguồn điện từ cuối tháng 8 do pháo kích.
"Đường dây 750 kilovolt (kV) được khôi phục hiện đang cung cấp cho nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu… lượng điện cần thiết để làm mát lò phản ứng và các chức năng an toàn thiết yếu khác", IAEA cho biết.
Zaporizhzhia đã bị quân đội Nga chiếm giữ vào tháng 3 và các cuộc pháo kích xung quanh cơ sở này gần đây đã làm dấy lên lo ngại về thảm họa hạt nhân.
IAEA đã đến thăm Zaporizhzhia vào đầu tháng 9. Một số thành viên của IAEA vẫn thường trực bên trong nhà máy để theo dõi tình hình.
* Động đất 6,4 độ richter rung chuyển Đài Loan. Vụ động đất có tâm chấn ở huyện Đài Đông, một vùng dân cư thưa thớt ở phía đông nam hòn đảo.
Quan chức huyện Đài Đông April Yao viết trên Facebook cá nhân rằng trận động đất "cực kỳ mạnh", trong khi thông tấn xã Đài Loan đăng tải hình ảnh chai lọ bị rớt khỏi kệ trong một cửa hàng ở Đài Đông.
Cơ quan cứu hỏa Đài Loan cho biết họ vẫn chưa nhận ghi nhận thiệt hại về người. Không có tình trạng mất nước hay mất điện.
Đài Loan nằm gần điểm giao nhau của hai mảng kiến tạo và rất dễ xảy ra động đất. Hơn 100 người đã thiệt mạng trong một trận động đất ở miền nam Đài Loan vào năm 2016.
* Tai nạn xe buýt nghiêm trọng ở Ấn Độ. Có ít nhất 6 người chết và nhiều người bị thương sau khi một xe buýt chở 50 hành khách lao xuống cầu ở quận Hazaribag, thuộc bang Jharkhand, miền Đông Ấn Độ, ngày 17-9.
Xe buýt nói trên đang trên đường từ quận Giridih đến quận Ranchi thì mất lái, đâm gãy lan can cầu và rơi xuống khu vực của sông Siwanne, khiến nhiều hành khác bị mắc kẹt trong xe.
Lực lượng cứu hộ đang giải cứu hành khách và con số thương vong có thể tăng lên. Những hành khách được đưa ra ngoài đã được đưa tới bệnh viện gần đó để điều trị.
Tự do như chim
Một con chim cốc mào (loài chim cốc có mào ở đầu) đang sải cánh, bất chấp luồng sóng dữ tung bọt trắng xóa bên dưới. Hình ảnh này đã được tay máy Mario Suarez Porras chớp được ở ngoài khơi bờ biển phía tây Công quốc Asturias, cộng đồng tự trị thuộc miền bắc Tây Ban Nha - Ảnh: ATLANTIC
* WHO lo ngại nguy cơ xảy ra làn sóng bệnh tật và tử vong sau thảm họa lũ lụt. Nguồn cung nước sạch đã bị gián đoạn khiến người dân Paksitan phải uống nước không an toàn, có thể lây lan bệnh tả và các bệnh tiêu chảy khác.
Nước đọng lâu ngày tạo điều kiện cho muỗi sinh sản và lây lan các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết và sốt rét.
Các trung tâm y tế đã bị ngập lụt, vật tư bị hỏng và người dân phải di chuyển khỏi nhà khiến họ khó tiếp cận với các dịch vụ y tế thông thường.
Tính tới nay, Pakistan đã tiếp nhận 111 chuyến bay từ các quốc gia hữu nghị và các tổ chức quốc tế chở hàng cứu trợ cho nạn nhân lũ lụt. Ngày 17-9, Nga đề nghị cung cấp khí đốt và lúa mì cho Pakistan.
* Trung Quốc nhắm đưa hành khách đầu tiên lên không gian sớm nhất vào năm 2025. Tờ Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) dẫn lời chuyên gia Yang Yiqiang, người từng là tổng giám đốc dự án phóng tên lửa đẩy Long March 11, cho biết du lịch vũ trụ thương mại ở Trung Quốc sẽ bắt đầu vào năm 2025 và nở rộ vào năm 2027.
Chi phí cho chuyến đi kéo dài 10 phút vào khoảng 285.000 - 427.000 USD (6,7 tỉ đồng – 10 tỉ đồng).
Chuyên gia Yang là người sáng lập doanh nghiệp phóng tàu vũ trụ thương mại CAS Space. Ông cho biết mỗi chuyến sẽ có 7 du khách, bay vào không gian ở độ cao hơn 100 km.
Ông Yang cũng cho biết du lịch không gian ở phạm vi quỹ đạo Trái Đất đã hoàn thiện hơn về mặt kỹ thuật so với các loại hình du hành không gian khác và phù hợp với hầu hết mọi người***********
Nga và Ukraine giáng vào nhau những cú đòn tầm xa, Kiev chỉ trích Đức
Tại phía nam Ukraine, các lực lượng Nga và Ukraine đã giáng vào nhau những cú đòn tầm xa, ném bom vào các vị trí của nhau và gây thiệt hại lớn.
Theo hãng tin Itar-Tass và tờ The New York Times, hai tầng cao nhất của tòa nhà chính quyền thành phố ở Kherson, phía nam Ukraine và là nơi Nga đang kiểm soát, đã trở thành đống đổ nát sau một cuộc tấn công tên lửa của Ukraine. Ít nhất ba người đã thiệt mạng. Phía Ukraine đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công và cho biết, đó là một nỗ lực nhằm loại bỏ giới lãnh đạo của khu vực này.
Sherhiy Khlan, một nhà lập pháp khu vực cho biết: "Tất cả những người cộng tác với Nga tại khu vực Kherson đều tập trung ở đó. Khi họ tập trung, các lực lượng vũ trang Ukraine đã gửi một lời chào tới đó". Ông Khlan cảnh báo dân thường tránh xa khỏi các tòa nhà chính quyền và các mục tiêu quân sự ở Kherson, đề phòng các cuộc tấn công mới có thể xảy ra.
Tại Kryvyi, một thành phố công nghiệp của Ukraine chịu sự kiểm soát của chính phủ nước này, Nga đã tấn công một con đập lớn tại đây trong ba ngày liên tiếp, gây hư hại cho nó nhưng không gây ra ngập lụt nghiêm trọng. Các quan chức Ukraine cho hay, phía Nga đang cố phá hỏng con đập, khiến nước ập xuống hạ nguồn, nhằm ngăn chặn các lực lượng Ukraine vượt sông.
Natalia Humeniuk, phát ngôn viên của Bộ Chỉ huy miền nam Ukraine cho biết, các cuộc tấn công nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng báo hiệu một giai đoạn mới trong cuộc xung đột đã kéo dài 7 tháng. "Các cuộc tấn công không chỉ gây thiệt hại trực tiếp mà nó còn tạo ra sức ép tâm lý và xã hội khi Ukraine sắp bước vào mùa đông".
Ukraine chỉ trích Đức chậm trễ gửi xe tăng
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba tiếp tục chỉ trích Đức vì không gửi xe tăng giúp nước này chống lại Nga. Quan chức này nói, những vũ khí mới mà Berlin cam kết không phải là thứ Ukraine cần nhất.
Ngày 15/9, Berlin tuyên bố sẽ gửi cho Kiev thêm nhiều hệ thống rocket phóng loạt và xe thiết giáp Dingo khi quân Ukraine tiến hành cuộc phản công chống các lực lượng Nga. Tuy nhiên, theo Guardian, Ngoại trưởng Ukraine lại nói, quyết định của Đức là "một bí ẩn" và có "một bức tường vũ khí" ở Berlin mà Thủ tướng Đức Olaf Scholz phải phá vỡ.
Trả lời phỏng vấn báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung, ông Kuleba cho hay: "Chúng tôi đề nghị Đức chuyển cho xe tăng Leopard và xe thiết giáp Marder, nhưng Đức chuyển cho chúng tôi xe thiết giáp Dingo. Chúng tôi biết ơn họ. Nhưng đó không phải là thứ chúng tôi cần nhất trong chiến đấu ... Vấn đề là gì? Tại sao chúng tôi không thể có được những gì chúng tôi cần và Đức có những gì?".
Đức đã gửi một loạt các loại vũ khí khác nhau tới Ukraine kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine hồi tháng 2, nhưng cho đến nay vẫn từ chối chuyển xe tăng Leopards và xe Marders, bất chấp Kiev yêu cầu nhiều lần.
*************
Lãnh đạo NATO dự báo về khả năng kết thúc chiến sự Ukraina
Tổng Thư ký NATO nhận định, diễn biến gần đây trong chiến sự Ukraina không hứa hẹn giúp chấm dứt cuộc xung đột ngay.
Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg tuyên bố, xung đột giữa Nga và Ukraina sẽ không sớm kết thúc, bất chấp đòn phản công hiệu quả của Kiev nhằm vào các lực lượng của Mátxcơva.
Chia sẻ với đài BBC ngày 16.9, người đứng đầu NATO nhận định, việc lực lượng vũ trang Ukraina có thể giành lại lãnh thổ là điều rất đáng khích lệ. Thêm vào đó, Ukraina cũng đã mở cuộc tấn công vào thị trấn của Nga trong những ngày gần đây.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, điều quan trọng cần hiểu là: “Đây không phải là thời điểm bắt đầu kết thúc chiến sự. Chúng ta phải chuẩn bị cho chặng đường dài”.
Bình luận của ông Stoltenberg được đưa ra sau khi Nga tuyên bố rút quân khỏi một số khu định cư ở đông bắc Ukraina, trong đó có thành phố Izium. Nga vẫn duy trì tăng cường lực lượng ở Donetsk.
Tuần trước, Tổng Thư ký NATO Stoltenberg cảnh báo, Ukraina có khả năng chấm dứt sự tồn tại với tư cách là một quốc gia độc lập nếu không tiếp tục chiến đấu.
Ông kêu gọi các quốc gia phương Tây tiếp tục ủng hộ Ukraina thông qua gửi viện trợ quân sự và cung cấp thêm đồng phục, máy phát điện và lều cùng nhiều trang bị khác cho nước này để chuẩn bị cho mùa đông sắp tới.**********
Kyrgyzstan và Tajikistan giao tranh dữ dội, nhiều thương vong
Reuters cho biết cả hai quốc gia đều cáo buộc nhau tái khởi động chiến sự ở khu vực tranh chấp, bất chấp thỏa thuận ngừng bắn.
Cơ quan biên phòng Kyrgyzstan nói rằng lực lượng của họ đang tiếp tục đẩy lùi các cuộc tấn công từ phía Tajikistan.
"Từ phía Tajikistan, các cuộc pháo kích vào các vị trí của Kyrgyzstan vẫn tiếp tục. Ở một số khu vực, các trận chiến dữ dội đang diễn ra" - cơ quan này tuyên bố.
Bộ Y tế Kyrgyzstan thông báo ít nhất 24 công dân nước này đã thiệt mạng và 87 người khác bị thương.
Giao tranh đang xảy ra ở tỉnh Batken phía Nam, giáp với vùng Sughd phía Bắc của Tajikistan. Ảnh: Reuters
Hãng tin RIA Novosti dẫn lời người đứng đầu Uỷ ban An ninh quốc gia Kyrgyzstan, Kamchybek Tashiev, cho biết thương vong về phía quân đội là rất cao.
"Tình hình rất nghiêm trong. Không ai chắc chắn những gì sẽ xảy ra vào ngày mai" - ông Tashiev quan ngại.
Bộ Tình trạng khẩn cấp Kyrgyzstan thống kê hơn 136.000 dân thường đã được sơ tán khỏi khu vực xung đột.
Tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov (trái) và người đồng cấp Tajikistan Emomali Rakhmon đã đồng ý ngừng bắn và rút quân tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Uzbekistan. Ảnh: Reuters
Trước đó trong ngày, Tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov và người đồng cấp Tajikistan Emomali Rakhmon đã đồng ý ngừng bắn và rút quân tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Uzbekistan.
Kyrgyzstan cho hay giao tranh đang xảy ra ở tỉnh Batken phía Nam, giáp với vùng Sughd phía Bắc của Tajikistan. Theo đó, lực lượng Tajikistan bị cáo buộc sử dụng xe tăng, xe bọc thép và súng cối tiến vào ít nhất một ngôi làng của Kyrgyzstan, đồng thời nã pháo vào sân bay ở thị trấn Batken của Kyrgyzstan và các khu vực lân cận.
Đáp lại, Tajikistan cáo buộc lực lượng Kyrgyzstan pháo kích vào một tiền đồn và 7 ngôi làng bằng "vũ khí hạng nặng".
*************
Đổi thế, thay thời
Nữ thủ tướng đầu tiên của Thuỵ Điển Magdalena Andersson chỉ có được thời gian cầm quyền ngắn ngủi từ tháng 11 năm ngoái đến nay. Lần đầu tiên ở đất nước này, những lực lượng cực hữu và dân tuý có ảnh hưởng trực tiếp to lớn tới chính phủ đương nhiệm. Họ không trực tiếp nhiếp chính nhưng dung chấp các đảng cánh hữu liên minh cầm quyền trong khuôn khổ chính phủ thiểu số để chính phủ thiểu số này luôn có được đa số trong quốc hội mỗi khi cần thiết.
Vậy là cục diện chính trị quyền lực ở Thuỵ Điển đã thay đổi. Cánh tả bị coi là thất thế trước cánh hữu và một thời kỳ chính trị mới đã bắt đầu. Sự trỗi dậy nhanh chóng và mạnh mẽ của phe cánh hữu, cực hữu và dân tuý ở Thuỵ Điển gây bất ngờ, nhưng thực ra có quá trình của nó mà phe Xã hội Dân chủ cùng cánh tả cầm quyền suốt 8 năm nay đã không lưu ý thoả đáng để ngăn chặn kịp thời và hiệu quả. Bây giờ, phe này phải trả giá cho sai sót ấy bằng chính vị thế cầm quyền của họ.
Đất nước này đã thay đổi cơ bản như thế nào có thể thấy được rõ nhất ở chỗ Thuỵ Điển vốn nổi tiếng thế giới về chính sách nhập cư rộng lượng và mô hình nhà nước phúc lợi xã hội. Nhưng ở cuộc bầu cử quốc hội này, quan điểm siết chặt chính sách nhập cư và cải tổ cơ bản mô hình nhà nước phúc lợi xã hội truyền thống kia lại đóng góp rất quyết định vào thắng cử của phe cánh hữu, cực hữu và dân tuý. Chủ đề nội dung quyết định khác nữa là tình trạng tội phạm gia tăng, tỉ lệ lạm phát cao. Chuyện đối ngoại, việc gia nhập NATO hay cuộc chiến ở Ukraina giữa Nga và Ukraina gần như không đóng vai trò quyết định gì tới kết quả cuộc bầu cử quốc hội.
Sự thiên lệch hẳn về phía hữu ở Thuỵ Điển sẽ khích lệ cánh hữu, cực hữu, dân tuý và dân tộc chủ nghĩa ở nhiều nước Châu Âu khác trỗi dậy và tham gia nhiếp chính. EU có thêm lý do xác đáng để quan ngại thật sự và sâu sắc.
************
Tin Tức Khắp Nơi Mới Nhất ngày 18 -9-2022 ( Cập nhật liên tục )
***********EU cứng rắn với Hungary bằng biện pháp cắt tiền hỗ trợ
Thủ tướng Hungary Viktor Orban - Ảnh: REUTERS
EU đã đưa ra lệnh trừng phạt tài chính trên cách đây hai năm, với mục tiêu đáp trả những gì họ xem là sự phá hoại nền dân chủ ở Ba Lan và Hungary.
Theo Hãng tin Reuters, Hungary là trường hợp đầu tiên đối diện với nguy cơ bị đình chỉ tài trợ vì lý do này trong khối 27 quốc gia EU.
Trước đó, EU cáo buộc Thủ tướng Hungary Viktor Orban giới hạn quyền lực của tòa án, kiểm soát truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và học viện, cũng như hạn chế quyền của người di cư, người đồng tính và phụ nữ trong hơn 10 năm cầm quyền.
Ủy viên Ủy ban Ngân sách EU Johannes Hahn xem tình hình ở Hungary là điển hình cho thấy "sự vi phạm nguyên tắc pháp quyền sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng và quản lý các nguồn quỹ của EU". "Chúng tôi không thể chắc chắn rằng ngân sách của EU được bảo toàn", ông Hahn nói.
Ông Hahn nêu rõ những vấn đề Hungary đang đối mặt như những bất thường mang tính hệ thống trong luật mua sắm công, sự thiếu vắng các biện pháp chống lại xung đột lợi ích, yếu kém trong việc truy tố hiệu quả và thiếu sót trong các biện pháp chống tham nhũng khác.
Theo ông Hahn, Ủy ban Ngân sách EU khuyến nghị đình chỉ khoảng 1/3 quỹ liên kết dự kiến dành cho Hungary. Nguồn quỹ này được trích từ ngân sách chung 1.100 tỉ euro của EU cho giai đoạn 2021 - 2027.
Số quỹ 7,5 tỉ euro dành cho Hungary tương đương 5% GDP quốc gia này ước tính đạt được trong năm 2022. Các nước EU hiện có ba tháng để đưa ra quyết định về đề xuất của Ủy ban Ngân sách.Chính phủ của Thủ tướng Orban đã đề xuất thành lập một cơ quan chống tham nhũng mới trong những tuần gần đây. Ông Orban phủ nhận cáo buộc Hungary đang đối mặt với tham nhũng nghiêm trọng hơn các quốc gia khác trong EU.
Ủy viên Hahn cho biết lời hứa mới nhất của Hungary trong việc giải quyết các chỉ trích của EU là một bước tiến đáng kể, nhưng vẫn phải được chuyển hóa thành luật mới và các hành động thực tế để EU có thể yên tâm.
Ủy ban Ngân sách EU đã phong tỏa một khoản quỹ trị giá 6 tỉ euro khác cũng vì các lo ngại tương tự. Đây là quỹ dự trù dành cho Hungary để phục hồi kinh tế hậu COVID-19.
Ngày 14-9, các nghị sĩ EU bỏ phiếu về nghị quyết cho rằng Hungary đã "vi phạm nghiêm trọng" các chuẩn mực dân chủ của EU, với 433 phiếu ủng hộ và 123 phiếu phản đối.
Một ngày sau đó, Hungary đã phản ứng giận dữ với cuộc bỏ phiếu tại Nghị viện châu Âu, khi các nghị sĩ EU nhất trí rằng quốc gia này không còn là một "nền dân chủ toàn diện" và EU cần phải hành động.
Nhưng đến ngày 17-9, Chính phủ Hungary thông báo trong tuần tới Quốc hội nước này sẽ bỏ phiếu về một loạt đạo luật nhằm xoa dịu căng thẳng hiện nay. Chánh Văn phòng Thủ tướng Gergely Gulyas cho biết dự kiến các luật này sẽ có hiệu lực vào tháng 11, trong đó có việc thành lập cơ quan độc lập giám sát việc sử dụng các khoản trợ cấp do EU cấp cho nước này.*************
Tập Cận Bình không ruồng rẫy Vladimir Putin lúc này, nhưng vì chính mình trước hết, và muốn có bạn là chiến binh chứ không phải kẻ bại trận. Nga có thể kết thúc cuộc xung đột, tuy nhiên hòa bình sẽ không đạt được theo những điều kiện mà Putin mong muốn lúc ban đầu. Khả năng chiến bại trước Ukraina là viễn cảnh vô cùng đáng sợ cho Putin.
Chiến thắng thần tốc của những người kế tục Maidan
Đặc phái viên Le Point đưa người đọc đến Kharkiv và Balakliia, « những vùng vừa được Ukraina giải phóng ». Những người dân thành phố Balakliia chiếm đóng từ sáu tháng qua ra nhận hàng cứu trợ, cho biết quân Nga tháo chạy rất nhanh, bỏ lại một số đồng đội. Phóng viên The Economist tường thuật dọc dài trên con đường đến Izyum là vô số xe quân sự, xe tăng Nga, có cả đại bác, hỏa tiễn, « như một dòng sông kim loại ». Một sĩ quan lữ đoàn số 25 Ukraina kể lại có một lính Nga thản nhiên lái xe bọc thép trên đường, khi đến chốt kiểm soát mới biết « quân ta » đã chạy hết, đành đầu hàng.
Trong bài xã luận « Slava Ukraini », Le Point viết: Ai có thể tin được ? Sáng 24/02, khi xe tăng Nga càn lên những con đường Ukraina, câu hỏi là bao giờ Kiev thất thủ. Kremlin sẽ sáp nhập toàn bộ hay một phần Ukraina, hoặc chỉ dựng lên một chính quyền bù nhìn ? Đến hôm nay biết bao chặng đường đã vượt qua, thắng lợi mà Ukraina đạt được vô cùng to lớn; dù biết rằng có vũ khí viện trợ của phương Tây và thông tin tình báu quý giá của Mỹ.
Cuộc phản công của Kiev giúp tái chiếm nhiều ngàn kilomet vuông lãnh thổ là hết sức quan trọng, không chỉ mang tính quyết định trong cuộc chiến, mà còn đập tan luồng dư luận cho rằng phe dân chủ tự do đang xuống dốc, phương Tây yếu kém. Các chiến binh Ukraina đang đi tiếp con đường của những người biểu tình Euromaidan cuối 2013, đầu 2014, chính họ ngày nay đang đối đầu với Putin trong niềm tin về các giá trị dân chủ, và châu Âu có thể cảm ơn họ vì lòng tin ấy.
Putin nhiều lần gọi điện xin Tập hỗ trợ mạnh hơn
Về quan hệ Nga-Trung, Le Monde số cuối tuần đặt câu hỏi, Tập Cận Bình có thể sẵn sàng ủng hộ « ông bạn cũ » Vladimir Putin đến mức nào ? Từ đầu năm đến tháng Tám, Trung Quốc đã nhập 72,9 tỉ đô la hàng của Nga, đại đa số là dầu khí, tăng 50 % so với cùng kỳ năm ngoái; và bán cho Nga 44,2 tỉ đô la. Nhà nghiên cứu François Chimits của Mercator Institute for China Studies ở Berlin nhận thấy Bắc Kinh tỏ ra cơ hội và thực dụng, cung cấp những gì có thể để giúp đối tác duy trì được, nhưng tránh bị liên đới.
Chuyên gia François Godement lưu ý, tốc độ trao đổi tăng nhanh vào tháng Năm, khi Bắc Kinh cứng giọng với Mỹ. Trung Quốc mua nhiều dầu khí của Nga hơn, trả bằng đồng rúp và nhân dân tệ. Giá mua không được biết rõ, nhưng các nhà quan sát cho rằng được giảm 20 % đến 50 % - Gazprom cung cấp cho Bắc Kinh với giá thấp nhất trong số tất cả khách hàng. Trung Quốc còn lời to khi bán lại khí đốt Nga cho châu Âu với giá cắt cổ và lấp đầy khoảng trống cấm vận.
Từ mùa hè, lượng hàng Trung Quốc xuất sang Nga tăng rất cao gồm xe tải, xe hơi, chất bán dẫn, thiết bị nông nghiệp, nhôm thép, đặc biệt là chất bán dẫn tăng đến 340 %. Dù chậm chạp và ngốn năng lượng hơn Intel hay AMD, nhưng chip Trung Quốc cũng giúp lướt web và làm việc văn phòng được. Tuy vậy vẫn không đủ, Matxcơva phải tháo chip bán dẫn hàng tiêu dùng để sử dụng cho quân đội. Các tập đoàn lớn của Trung Quốc cải chính việc bán cho Nga, nhưng các công ty nhỏ vẫn làm. Châu Âu và Mỹ khó kiểm soát được.
Về tài chánh, Bắc Kinh ngần ngại không dám tài trợ trực tiếp hay đầu tư vào Nga. Trong những tháng gần đây, Vladimir Putin nhiều lần gọi cho Tập Cận Bình để đề nghị giúp đỡ nhiều hơn : rõ ràng là đối tác chiến lược của ông ta không ở mức « vô giới hạn » như đã hứa. Dù vậy, các nhà quan sát cho rằng Trung Quốc vẫn tiếp tục hỗ trợ Nga vì vấn đề Đài Loan, nhất là sắp tới đại hội đảng. Biết ý, Kremlin không hề hà tiện những tuyên bố ủng hộ đối với Bắc Kinh.
« Bạn vàng » Trung Quốc có còn sát cánh nếu Nga bại trận ?
Tương tự, The Economist cho rằng « Tập Cận Bình sẽ không bỏ rơi Vladimir Putin ngay bây giờ ». Mục tiêu mà Trung Quốc nhắm đến ở Ukraina là sự chia rẽ và thất bại của phương Tây, hơn là một chiến thắng cho Nga.
Putin nợ ông Tập một lời xin lỗi. Cuộc xâm lăng Ukraina diễn ra vào thời điểm hoàn toàn không phù hợp. Đại hội đảng cộng sản Trung Quốc sẽ khai mạc vào ngày 16/10, trong bối cảnh kinh tế sa sút, dân chúng bất mãn vì zero Covid. Trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau đại dịch, Tập Cận Bình phải xuất hiện ở Samarcande (Uzbekistan) với một nhà lãnh đạo được ông gọi là « bạn tốt nhất » nhưng lại tỏ ra tàn bạo, liều lĩnh và bất tài. Tuy nhiên đôi bên có chung sự thù địch với phương Tây, mà Bắc Kinh coi là một cuộc chiến lâu dài.
Trung Quốc hành động vì lợi ích của chính mình, tố cáo liên minh quốc phòng và sự trừng phạt của Mỹ vì lo sợ sẽ được sử dụng để ngăn chận sự bành trướng ở châu Á hoặc để trừng phạt vì vấn đề Đài Loan. Các nhà lãnh đạo Bắc Kinh hy vọng sẽ thủ lợi từ việc Matxcơva thắng hay hòa ở Ukraina. Hoặc Nga bị yếu đi và Trung Quốc sẽ lấn át trong quan hệ song phương, hoặc Nga thắng - đó là thất bại của phương Tây.
Những tai ương hiện tại của Putin là điều không mong muốn, nhưng vẫn có thể kiểm soát được; còn bại trận trước Ukraina lại là chuyện khác. Một mặt, có thể đe dọa chế độ Matxcơva, mặt khác làm phương hại đến luận điệu cho rằng phương Tây đang suy tàn. Ông Tập muốn có bạn là chiến binh chứ không phải kẻ bại trận.
Sa hoàng đỏ đang trần trụi
Trong bài bình luận mang tên « Sa hoàng cởi truồng », Le Point cho rằng thành công chiến thuật của quân đội Ukraina đã làm rung chuyển chế độ Matxcơva và những kẻ ủng hộ, đặc biệt là Bắc Kinh. Theo như đà tiến hiện nay, cuộc phiêu lưu quân sự của Vladimir Putin có nguy cơ trở thành thất bại nặng nề như Matxcơva đã phải chịu đựng và phải rút quân khỏi Afghanistan năm 1989, góp phần vào sự sụp đổ của Liên Xô hai năm sau. Tương tự, nếu Nga bại trận ở Ukraina sẽ lay động sâu sắc chế độ Putin. Lịch sử cho thấy một thất bại quân sự ở tầm cỡ đó sớm muộn gì cũng dẫn đến những đảo lộn chính trị tại nước thua cuộc.
Trong gần bảy tháng qua, tổng thống Nga không đạt được bất cứ mục tiêu nào. Từ việc lập ra một chính quyền con rối, đưa Ukraina vào quỹ đạo Nga vĩnh viễn, hay đơn giản chỉ là củng cố và mở rộng những lãnh thổ đã chiếm được từ 2014. Hoàn toàn ngược lại ! Cuộc chiến đã nâng cao tinh thần dân tộc Ukraina, củng cố ý định hướng về phương Tây; làm lung lay các nước cộng hòa giả tạo ở Donbass và bán đảo Crimée đã bị sáp nhập. Còn NATO thêm vững mạnh nhờ Thụy Điển và Phần Lan gia nhập.
Tệ hại nhất cho Kremlin là cuộc xung đột đã bộc lộ những yếu kém của hệ thống an ninh mà nhờ đó Putin ngự trị được từ nhiều năm qua. Tình báo Nga không bảo vệ được bí mật quan trọng nhất, kế hoạch xâm lăng Ukraina đã bị CIA lật tẩy nhiều tháng trước khi tiến hành. Và từ đó đến nay, quân đội thứ nhì thế giới đã cho thấy tình hình thảm hại của mình. Quân Nga thiếu trang bị, huấn luyện không đầy đủ, đói ăn, không có tinh thần chiến đấu, cấp trên tham nhũng và chỉ huy bằng phương thức cổ lỗ sỉ thời 1945. Các tội ác chiến tranh của quân Nga cũng nhuộm đen tên tuổi « Hồng quân », như vụ thảm sát Bucha và mới đây ở Izyum.
The Economist cho biết bất mãn đối với Putin ngày càng tăng, dẫn những lời đả kích trên Telegram : « Quân đội không có kính hồng ngoại, không áo giáp, không có phương tiện liên lạc an toàn, không có túi thuốc cấp cứu » trong khi Putin tổ chức lễ hội Matxcơva tốn kém 1 tỉ rúp, đúng vào ngày quân Nga phải tháo chạy khỏi Kharkiv !
Phòng không Nga kém cỏi đáng kinh ngạc
Riêng về thiết bị quân sự, Le Monde cuối tuần nói về những lỗ hổng đáng kinh ngạc của hệ thống phòng không Nga, vẫn được cho là hữu hiệu nhất thế giới. Trên lý thuyết, quân đội Nga được cho là có những vũ khí tốt nhất để đối phó với những cuộc tấn công từ trên không. Nổi tiếng nhất là hệ thống hỏa tiễn địa-không S-300 và S-400, có thể tiêu diệt các phi cơ và hỏa tiễn đạn đạo hay hành trình ở rất cao và cách xa đến 300 kilomet. Matxcơva cam đoan S-400 có thể theo dõi cùng lúc vài chục mục tiêu, đây là mặt hàng « vơ-đét » của kỹ nghệ quốc phòng Nga, được xuất khẩu sang Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra Nga còn có các hỏa tiễn Tor, Buk hay Pantsir rất cơ động, dùng cho phòng không ở tầm trung và tầm thấp.
Dù vậy, Ukraina vẫn thường xuyên xâm nhập được. Ngày 01/04, hai trực thăng của Kiev đã vượt biên giới, tấn công vào một kho xăng ở Belgorod và quay về bình an vô sự. Ngày 31/07 và 20/08, các drone của Ukraina đã đánh vào sở chỉ huy của hạm đội Hắc Hải tại Sébastopol, và trong cuộc vây hãm Mariupol, các trực thăng Ukraina đã bảy lần tiếp tế được cho lực lượng đang bị vây hãm ở nhà máy Azovstal. Ngoạn mục nhất là vụ tấn công vào căn cứ không quân Saki ở Crimée hôm 09/08, phá hủy hơn một chục oanh tạc cơ Sukhoi-24 và tiêm kích Sukhoi-30.
Chỉ trong tháng Bảy, có ít nhất 60 hỏa tiễn không bị Nga chặn. Sự yếu kém của phòng không Nga không hẳn do con người mà có thể do thiếu linh kiện điện tử. Đặc biệt đối với các drone, nhỏ hơn nhiều và bay thấp hơn máy bay, dùng S-300 để đối phó cũng giống như dùng búa đập ruồi. Nga càng chịu thêm áp lực khi Hoa Kỳ chuyển giao các hỏa tiễn AGM-88 HARM (High-speed anti-radiation missile), có thể vô hiệu hóa các radar phòng không.
Kẻ được người mất trong cuộc xâm lăng Ukraina
Còn gì tồi tệ hơn cho một nhân vật quyền lực như Putin ? Những tiết lộ trên đây làm phương hại đến tính chính danh của vị Sa hoàng đỏ - độc tài được cho là hiệu quả hơn dân chủ, cũng như sự khả tín. Ông chủ điện Kremlin gây chiến để bảo vệ chế độ của mình, ông ta cảm thấy bị đe dọa bởi một Ukraina tự do dân chủ có thể gợi cảm hứng cho dân Nga nổi dậy. Thế nhưng viễn cảnh này lại được củng cố nhờ sự chiến đấu can trường, tinh thần kháng chiến của người Ukraina, và nhờ sự ủng hộ của phương Tây.
Sự chao đảo của Putin tại Ukraina làm yếu đi các chế độ vẫn trông cậy vào Matxcơva, từ Alger tới Bamako, từ Budapest tới Belgrade, Minsk; gây khó khăn nghiêm trọng cho Tập Cận Bình. Ông Tập ngỡ rằng ủng hộ Putin là cách để hạ nhục Washington, nâng cao tham vọng về Đài Loan và dạy một bài học cho tất cả những nước nào mon men đến gần thế giới dân chủ. Nga đại bại ở Ukraina sẽ là một tiền lệ nguy hiểm cho Tập Cận Bình.
Ngược lại, chiến thắng vẻ vang của Kiev là thành công cho tổng thống Joe Biden, vốn phóng tay hỗ trợ Volodymyr Zelensky, cũng như Anh và Canada. Châu Âu nhất là Trung Âu và Đông Âu trở nên thân Mỹ hơn bao giờ hết. Còn những nước từ lâu không muốn tin vào khả năng Ukraina ca khúc khải hoàn, đứng đầu là Pháp, Đức, Ý, ảnh hưởng bị giảm sút. Tác giả bài viết cho rằng hãy còn chưa muộn để thôi lưỡng lự, tăng nhanh chuyển giao vũ khí cho Kiev để sớm đến ngày chiến thắng.
Điều kiện hòa bình sẽ không như Putin mong muốn
The Economist cũng nhận định « Cuộc chiến của Putin ở Ukraina đang thất bại, phương Tây cần giúp sức để Nga bại trận nhanh hơn ». Tiến bộ của Ukraina trên chiến trường dựa trên hai trụ cột : khí tài và con người. Về vũ khí, Mỹ và các nước bạn thường xuyên gởi cho những hỏa tiễn tầm xa có độ chính xác cao để tiêu diệt các kho đạn, sở chỉ huy, trung tâm hậu cần ở xa tiền tuyến, còn Nga thì không. Nga chẳng còn ưu thế trên không do các hệ thống phòng không và đạn dược cạn dần, còn Ukraina thì ngược lại. Lợi thế của Ukraina về quân số cũng tăng lên. Dù đến tận các nhà tù để mộ quân và hứa hẹn tiền thưởng cao, Putin vẫn không thay thế nổi số 70.000-80.000 lính đã bị loại khỏi vòng chiến. Phía Kiev còn cả một lực lượng dự bị tiềm năng, với tinh thần quyết bảo vệ quê nhà và đồng bào của họ.
Theo tờ báo, phương Tây nên gởi thêm các vũ khí tối tân có tầm xa hơn. Chẳng hạn hệ thống Himars mà trước đây Mỹ không muốn chuyển giao, đã chứng tỏ được hiệu quả khủng khiếp trên chiến trường. Kiev cũng cần rất nhiều đạn dược cho những chiến dịch tấn công trong tương lai, và xe bọc thép để chuyển quân nhanh chóng. Bên cạnh đó là mở rộng việc huấn luyện binh sĩ Ukraina ở nước ngoài. Động lực chiến tranh có thể tự nó duy trì. Nếu người dân Ukraina ở những thành phố bị chiếm đóng tin rằng kẻ xâm lăng sẽ ở lại vĩnh viễn, một số có thể xuôi tay chấp nhận hoặc thậm chí hợp tác. Còn nếu cho rằng quân Nga sẽ bị đuổi chạy trong vài tháng nữa, động cơ sẽ ngược lại. Nga càng mất nhiều vùng đất cướp được, thì càng khó giữ nổi số còn lại.
Phương Tây cũng cần cố gắng tạo khoảng cách giữa chế độ Matxcơva và người dân, nhấn mạnh cuộc chiến hiện nay là với Putin chứ không phải với nhân dân Nga. Tiếp đón những người Nga chạy sang nhất là người có học vấn cao, ngược lại không cấp visa cho những ai phục vụ chế độ. Rất có thể giới tinh hoa sẽ dần chán ngán tình trạng bị cô lập, lực lượng an ninh không còn muốn bị đẩy vào một cuộc chiến tranh không thể chiến thắng, bởi một nhà độc tài vĩ cuồng. Nga có thể kết thúc cuộc xung đột bất cứ lúc nào, nhưng hòa bình sẽ không đạt được theo những điều kiện mà Vladimir Putin mong muốn lúc ban đầu.
Tuần báo Anh cho biết một đề nghị do cựu tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen đồng soạn thảo đã được giới thiệu với Kiev hôm 13/09, bảo đảm tiếp tục cung cấp vũ khí, giúp huấn luyện và thông tin tình báo cho Ukraina, dựa theo cách Mỹ cam kết với Israel. Chừng như là để gieo rắc ý nghĩ mà nhiều người không thể tưởng tượng được hồi đầu cuộc chiến : Nga có thể bại trận ! Đây là viễn cảnh vô cùng đáng sợ cho Vladimir Putin.
Tang lễ thế kỷ của nữ hoàng Anh
Bên cạnh chiến tranh ở Ukraina, cuộc gặp giữa Vladimir Putin và Tập Cận Bình tại Uzbekistan, nữ hoàng Anh là chủ đề được các tuần báo Pháp bàn luận nhiều nhất. Courrier International đăng trên trang nhất chân dung Elizabeth II thời trẻ đang đội vương miện với dòng tựa « Vị nữ hoàng cuối cùng ». Hồ sơ của L'Obs cũng được dành cho nữ hoàng Anh, với hình ảnh bà đang tươi cười, chạy tít « Nữ hoàng của một thế kỷ - Elizabeth II ». Cũng với chân dung nữ hoàng Anh trên trang nhất, L’Express nói về « Cuộc chia tay vương giả ».
Bảy thế kỷ trị vì, tương đương với 14 nhiệm kỳ 5 năm của các nguyên thủ, ngay cả Vladimir Putin và Tập Cận Bình cũng chỉ là « hợp đồng thời vụ » nếu so với bà. Nhưng nữ hoàng không lãnh đạo, mà là hiện thân cho quốc gia dân tộc, những phát biểu hiếm hoi của bà trấn an được thần dân trong lúc đất nước nguy nan. Bà là mẫu mực cho cung cách quản trị : ứng xử hoàn toàn theo kiểu quý tộc, không chạy theo dân túy, nhưng Elizabeth II được cả những người không ưa chế độ quân chủ yêu mến
Sống cùng thời kỳ với Stalin, Churchill, Elizabeth II đã biết đến chiến tranh lạnh, bức tường Berlin sụp đổ, sự xuất hiện một thế giới đa cực. Bà đã bắt tay ít nhất 10 tổng thống Pháp, bổ nhiệm 15 thủ tướng Anh, nhìn thấy Khối Thịnh vượng chung mất đi sự hấp dẫn. Như là dấu gạch nối giữa thế kỷ 20 và 21, sự kiện bà từ trần kết thúc một thế giới cũ, đưa người dân - nhiều thế hệ chỉ biết đến mỗi mình bà – vào một kỷ nguyên đầy bất trắc. Đối với tân vương Charles III, những khó khăn còn ở phía trước.
Courrier International cho biết tang lễ của Elizabeth II trùng hợp với ngày « leaders day » tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York. Đến Luân Đôn, New York hay cả hai ? Đó là mối đau đầu cho nguyên thủ và phái đoàn các nước. Được biết thủ tướng New Zealand, tổng thống Pháp, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu sẽ có mặt ở Luân Đôn, cùng với nhiều hoàng gia châu Âu. Trong « đám tang thế kỷ này », các nhà lãnh đạo được yêu cầu không đến bằng phi cơ riêng, và đưa đến dự tang lễ bằng xe buýt thay vì công xa – thêm một thách đố về tổ chức và an ninh************
Chiến tranh Ukraina : Liên Âu đòi lập tòa án đặc biệt xử tội ác của quân đội Nga tại Izium
Trên cương vị chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu ngày 17/09/2022 Cộng Hòa Séc kêu gọi thành lập một tòa án quốc tế đặc biệt sau phát hiện hố chôn tập thể tại Izium, Ukraina. Hàm trăm xác nạn nhân được tìm thấy tại một khu rừng sát cạnh thành phố khiến công luận Ukraina rúng động và tin rằng Nga đã tiến hành một cuộc diệt chủng.
Trên mạng xã hội Twitter, ngoại trưởng Séc Jan Lipavsky nhấn mạnh cần « cấp bách » mở một tòa án đặc biệt xét xử tội ác mà quân đội Nga đã phạm phải tại Izium, bởi vì « ở thế kỷ 21 này, tấn công vào thường dân là điều không thể chấp nhận được và đó là những hành vi kinh tởm ».
Hôm qua chính quyền Ukraina cho biết đã nhận diện được khoảng 450 tử thi thường dân với dấu vết họ đã « chết một cách đau đớn », một số người đã bị « tra tấn ». Một nhân viên cảnh sát tại chỗ được AFP trích dẫn, lưu ý còn nhiều nạn nhân vẫn chưa được xác định danh tính.
Phát biểu tối qua tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận đã phát hiện hơn một chục trại tra tấn tại các thành phố vừa được giải phóng trong vùng Kharkiv, đông bắc Ukraina. Ông nói thêm : « Quân Nga áp dụng các biện pháp tra tấn ở diện rộng tại các vùng họ chiếm đóng ». Dymytro Lubinets, đặc trách về vấn đề nhân quyền của chính phủ Kiev ước tính « khoảng chừng hơn 1.000 người đã bị sát hại và tra tấn tại các vùng lãnh thổ vừa được quân đội Ukraina giải phóng ».
Hình ảnh hố chôn tập thể tại khu rừng gần sát cạnh thành phố Izium làm phương Tây rúng động, nhưng tác động tâm lý còn mạnh hơn rất nhiều đối với tất cả nhừng người dân Ukraina ở khắp mọi vùng miền, như tường thuật từ Izium của thông tín viên Stéphane Siohan :
« Andriy chỉ huy một đơn vị vệ binh, đặc trách bảo đảm an ninh cho lối vào khu rừng, nơi hàng trăm thi thể vừa được phát hiện. Nhìn thấy xác những nạn nhân đầu tiên, anh thực sự phẫn uất. Andriy khẳng định : ‘Đây mới chính là bộ mặt thật của quân đội Nga. Làm sao chúng tôi có thể chung sống với những người như vậy ? Họ không phải là con người bình thường. Thật vô cùng thối nát’
Trong khi chờ đợi kết luận từ phía các bác sĩ pháp y, ông Dymytro Lubinets, đại diện cho Hạ Viện Ukraina về vấn đề nhân quyền, không chút ảo tưởng về những gì đã diễn ra tại thành phố Izium trong suốt sáu tháng vừa qua.
Ông giải thích : ‘Trong hai ngày, tôi đã tận mắt trông thấy những căn phòng từng được dùng để tra tấn người Ukraina tại thành phố Balakliya, rồi bây giờ đến lượt Izium. Sau các màn tra tấn, thì các nạn nhân được đem thẳng đến đây để để chôn luôn. Đây là bằng chứng cho thấy Liên Bang Nga tiến hành một cuộc diện chủng tại Ukraina : Giết hại phụ nữ, trẻ em, thường dân. Nga tàn phá hàng loạt các cơ sở dân sự của chúng tôi. Những hành vi đó đã lặp đi lặp lại một cách tự động ở bất cứ nơi nào từng bị quân Nga chiếm đóng’.
Cho dù, phần lớn các nạn nhân dường như đã chết vì bom, đạn hồi chiến tranh mới bắt đầu, thế nhưng chính quyền Ukraina giờ đây xem các những người chết ở Izium là nạn nhân của một cuộc diệt chủng. Phải đợi thêm kết quả các cuộc điều tra mới biết được đấy có phải là hành vi diệt chủng hay không, tuy nhiên, đối với rất nhiều người dân Ukraina, họ cảm thấy là, một cách đơn giản, quân Nga muốn loại bỏ dân tộc Ukraina ».
***********
Chiến tranh Ukraine: Khai quật hàng loạt thi thể tại khu mộ trong rừng Izyum
- Orla Guerin
- BBC News, Izyum, Ukraine
Nguồn hình ảnh, Reuters
Những người đào mộ
Trong một rừng thông ở rìa Izyum, mùi tử khí bao trùm khi một vụ khai quật quy mô lớn đang được tiến hành.
Giới chức Ukraine tin rằng đây là tội ác chiến tranh và họ quyết tâm lập hồ sơ cho toàn thế giới thấy.
Khoảng 100 nhân viên dịch vụ khẩn cấp Ukraine mặc áo bảo hộ bằng nhựa màu xanh đã đào đất, mở những ngôi mộ tạm.
Họ đang cố gắng xác định nguyên nhân cái chết của hàng trăm người bị chôn vùi trong một khu rừng ở rìa thành phố, gần đây được giải phóng bởi lực lượng tiến công của Ukraine.
Thành phố Izyum, bị xâm lược vào tháng Tư, được Nga dùng như một trung tâm quân sự quan trọng để cung cấp cho các lực lượng của họ từ phía đông.
Việc khai quật được tiến hành trong im lặng, có cảnh sát và công tố viên giám sát. Một cảnh sát đưa tay ôm đầu. Một người khác bỏ đi.
Công tố viên khu vực Kharkiv Olexander Ilyenkov nói rằng chắc chắn tội ác chiến tranh đã được thực hiện ở đây.
Ông nói với BBC: "Trong ngôi mộ đầu tiên, có một thường dân bị quấn thòng lọng quanh cổ. Vì vậy, chúng tôi nhìn thấy dấu vết của sự tra tấn".
Ông cho biết hầu như tất cả những người này đều chết dưới tay lính Nga.
Vài một có tên, nhưng hầu hết chỉ đánh số
"Một số người trong số họ bị giết, một số bị tra tấn, một số chết do cuộc không kích và pháo kích của Nga."
Ukraine quyết tâm cho thế giới thấy cảnh tượng đau lòng này. Các đoàn phóng viên quốc tế đã được đưa đến để chứng kiến.
Nơi chôn người - bên cạnh một nghĩa trang hiện có - có hàng hàng lớp lớp mộ, được đánh dấu bằng những cây thánh giá gỗ thô sơ.
Tên được viết trên vài cây thánh giá, nhưng hầu hết chỉ được đánh số. Việc chôn cất ở đây được thực hiện theo lệnh của quân Nga khi họ còn kiểm soát thành phố này.
Cảnh sát Ukraine cho biết có 445 ngôi mộ mới tại khu vực này, nhưng một số ngôi mộ chứa nhiều hơn một thi thể. Không rõ họ đã chết như thế nào. Nhiều người được cho là thường dân, phụ nữ và trẻ em.
Các công tố viên cho biết một số người thiệt mạng do pháo kích của Nga và một số khác chết do bom của Nga némvào một khu chung cư hồi tháng Ba, trong đó 47 người thiệt mạng.
Giới chức cho biết một ngôi mộ chứa khoảng 20 binh sĩ, một số bị trói tay và một người đeo thòng lọng quanh cổ. Thi thể một người đàn ông mặc quân phục được khai quật và nhét trong một chiếc túi đựng thi thể màu trắng.
Khi các ngôi mộ được mở ra, có những tiếng nổ lẻ tẻ ở phía xa khi lực lượng an ninh khử mìn trong khu vực.
Hryhorii, 72 tuổi, hôm nay đến khu chôn cất để xem phần mộ của vợ mình, Ludmilla. Ông nói với chúng tôi rằng bà bị giết ngày 7/3 trong trận pháo kích lớn ở Izyum.
Vợ ông Hryhorii được chôn tại khu mộ này
Đầu tiên ông phải chôn cất bà trong sân nhà của họ, sau đó bà được cải táng vào tháng Tám. Bây giờ hài cốt của bà sẽ lại bị xáo trộn một lần nữa.
Chỉ đến bây giờ, kể từ khi quân Nga bị đẩy lui, Ukraine mới có thể thực hiện các cuộc điều tra chi tiết tại đây, và có thể xác định có bao nhiêu nạn nhân mà những kẻ chiếm đóng bỏ lại.
Một người phụ nữ sống đối diện khu rừng cho chúng tôi biết quân Nga đã ngăn người dân địa phương không đến gần nghĩa trang.
Một người đàn ông địa phương tên là Maxim xuất hiện tại khu chôn cất, yêu cầu các nhà báo ghi lại lời kể của ông về việc tra tấn.
Ông cho biết bị quân Nga giam giữ vào đầu tháng Chín, và được quân Ukraine thả khi họ đến Izyum vào thứ Bảy tuần trước (10/9).
Ông cho chúng tôi xem những dấu vết trên cổ tay do bị còng tay, và nói rằng ông đã bị tra tấn bằng giật điện.
Một cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói với BBC bằng chứng tra tấn đã được tìm thấy ở một số khu vực do quân Ukraine tái chiếm gần đây.
Mykhailo Podolyak nói: "Chúng tôi đã chứng kiến những người vô cùng sợ hãi, những người bị giam giữ không có ánh sáng, không có thức ăn, không có nước và không có quyền công lý.
Công tố viên Kharkiv, ông Ilyenkov cho biết một số khu chôn cất tương tự đã được tìm thấy ở các khu vực mà quân Ukraine tái chiếm gần đây.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby nói rằng báo cáo về những ngôi mộ ở Izyum là "kinh hoàng" nhưng "phù hợp với sự suy đồi và tàn bạo mà quân Nga thực hiện trong cuộc chiến chống lại Ukraine".
"Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ tích cực các nỗ lực ghi lại các tội ác chiến tranh và hành động tàn bạo mà quân đội Nga gây ra ở Ukraine và hỗ trợ các nỗ lực quốc gia và quốc tế nhằm xác định và buộc người Nga phải chịu trách nhiệm," ông nói thêm.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên án "bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất có thể" về cái mà ông mô tả là "hành động tàn bạo" xảy ra ở Izyum.
Luật sư người Anh Nigel Povoas, người chuyên khởi tố và điều tra tội phạm quốc tế và xuyên quốc gia, vừa trở về từ Izyum, nói với BBC's Newshour rằng ông sẽ không ngạc nhiên nếu các cuộc khai quật tiết lộ bằng chứng tội ác chiến tranh.
Ông nói: "Tôi cho rằng những dấu hiệu ban đầu vào lúc này, dù còn rất sớm, cho thấy một số thi thể chết vì pháo kích hoặc suy dinh dưỡng và thiếu sự chăm sóc sức khỏe. Nhưng khi các thi thể bình thường được kiểm tra và xác định nguyên nhân cái chết, tôi cho rằng sẽ có bằng chứng về tra tấn và hành quyết, bởi vì nó đúng theo những gì đang xảy ra ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng."
*************
Bà Truss sẽ gặp riêng ông Biden trước lễ tang Nữ hoàng Anh Elizabeth
Thủ tướng Anh Liz Truss sẽ có một cuộc gặp mặt riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden và các lãnh đạo nước ngoài trước khi lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth diễn ra.
Theo The Times, trong ngày 14/9 (giờ địa phương), nguồn tin từ chính phủ Anh tiết lộ, Thủ tướng Liz Truss sẽ có một cuộc gặp mặt riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden và các lãnh đạo nước ngoài khác tại London. Buổi gặp mặt được tổ chức trước khi lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth được cử hành vào ngày 19/9.
Văn phòng Số 10 phố Downing và Bộ Ngoại giao Anh cho biết, bên cạnh ông chủ Nhà Trắng, bà Truss sẽ gặp gỡ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Australia Anthony Albanese và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Chính phủ Anh cũng nhấn mạnh rằng, cuộc gặp gỡ sẽ chủ yếu để bảy tỏ sự kính trọng với Nữ hoàng Anh, không được sử dụng như một hoạt động ngoại giao chính thức.
Hiện tại, Tu viện Westminster đã hoàn tất công tác chuẩn bị để đón hơn 100 lãnh đạo nước ngoài tới tham dự lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth. Trong số các nhà lãnh đạo đã xác nhận tham gia, nổi bật nhất là Tổng thống Mỹ Joe Biden, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Nhật hoàng Naruhito. Một số quốc gia như Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cử các quan chức cấp cao tới tham dự thay vì nguyên thủ của mình.
Trong cùng ngày, linh cữu của Nữ hoàng Anh sẽ được rước từ Cung điện Buckingham tới Đại sảnh Westminster và bảo quản tại đây trong 4,5 ngày. Ước tính hàng trăm nghìn người từ khắp nơi trên đất nước sẽ đến viếng Nữ hoàng Elizabeth.
************
Ông Biden cảnh báo ông Putin không dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine
Ông Biden cảnh báo ông Putin không dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine - Ảnh: BLOOMBERG/GETTY IMAGES
"Đừng. Đừng. Đừng sử dụng" - Tổng thống Mỹ Joe Biden nói trong cuộc phỏng vấn với Đài CBS. Ông nói thêm: "Điều đó sẽ thay đổi cục diện chiến tranh, không giống như bất cứ điều gì kể từ Thế chiến 2".
Cảnh báo của ông Biden được đưa ra trong bối cảnh cuộc phản công nhanh chóng của quân Ukraine đã khiến lực lượng Nga phải rút lui tại tỉnh Kharkov ở đông bắc Ukraine.
Hôm 15-9, Nhà Trắng thông qua gói viện trợ quân sự mới lên tới 600 triệu USD cho Ukraine. Đến nay Mỹ đã hỗ trợ quân sự tổng cộng 15,1 tỉ USD cho Kiev.
Khi được hỏi Mỹ sẽ phản ứng như thế nào nếu Tổng thống Putin sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật hoặc vũ khí hóa học ở Ukraine, ông Biden nói: "Sẽ có hậu quả. Tùy thuộc vào mức độ của những gì họ làm mà sẽ quyết định phản ứng nào được đưa ra".
Đài CBS đã công bố một số đoạn trích của cuộc phỏng vấn nói trên trước khi dự kiến phát sóng vào tối 18-9.
Theo Hãng tin Tass, tháng trước, người đứng đầu Vụ Không phổ biến và kiểm soát vũ khí thuộc Bộ Ngoại giao Nga Alexander Trofimov đã bác bỏ những lời cáo buộc Nga đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, đặc biệt ở Ukraine. Ông gọi những cáo buộc này là "hoàn toàn vô căn cứ và không thể chấp nhận được".
Vũ khí hạt nhân chiến thuật là loại vũ khí được thiết kế để sử dụng trên chiến trường, có thiết kế nhỏ hơn và được sử dụng ở khoảng cách ngắn, khác với vũ khí hạt nhân chiến lược vốn được dùng để tấn công các mục tiêu chiến lược ở khoảng cách xa.
Vũ khí hạt nhân chiến thuật bao gồm bom trọng lực, tên lửa tầm ngắn, đạn pháo, mìn, ngư lôi... được trang bị đầu đạn hạt nhân*************
Tin thế giới 18-9: 55 thẩm phán Bỉ vào tù; Biểu tình lớn ở Iran vì cô gái 22 tuổi
Con cháu Nữ hoàng Elizabeth II đứng xung quanh linh cữu tại Westminster Hall, Cung điện Westminster, London, ngày 17-9 - Ảnh: AP
* Hơn 100 rạp chiếu phim tại Anh chiếu tang lễ Nữ hoàng Elizabeth II. Theo Hãng tin Reuters, khoảng 125 rạp phim trên khắp nước Anh sẽ truyền trực tiếp lễ Quốc tang của Nữ hoàng vào ngày 19-9.
Các công viên, quảng trường và nhà thờ lớn cũng sẽ bố trí màn hình để người dân theo dõi. Tang lễ tại Tu viện Westminster và lễ rước tại London cũng sẽ được các đài BBC, ITV và Sky truyền hình trực tiếp.
Hiện các Tổng thống, Thủ tướng và Hoàng gia từ khắp nơi trên thế giới đã tới London để dự lễ tang của Nữ hoàng Elizabeth II, người trị vì lâu nhất của Anh và đã băng hà ngày 8-9 ở tuổi 96.
* 55 thẩm phán Bỉ trải nghiệm môi trường nhà tù. Chính xác là 55 vị quan tòa có quyền kết tội đã tự nguyện trải nghiệm một ngày mất tự do trong một nhà tù mới xây ở thủ đô Brussels (Bỉ).
Trong thông cáo báo chí, Bộ trưởng Tư pháp Vincent Van Quickenborne cho biết các vị quan tòa này sẽ trải qua một ngày đêm đúng vai trò tù nhân "để có ý thức hơn về các mức án sau này".
Nhiều phụ nữ Iran cởi khăn trùm đầu phản đối quy định hà khắc trong tang lễ ngày 17-9 - Ảnh: TWITTER
* Lễ tang của cô gái 22 tuổi mở màn cuộc biểu tình lớn ở Iran. Cô Mahsa Amini cùng người thân đến thủ đô Tehran chơi thì bị cảnh sát bắt vào ngày 13-9 và vài giờ sau thì phải nhập viện. Cô hôn mê suốt 3 ngày thì qua đời.
Lý do cô bị bắt là không đội khăn trùm đầu khi đi ngoài phố theo quy định. Việc cô bị hôn mê sau khi bị bắt đã được mạng xã hội chia sẻ rầm rộ. Trong đám tang của cô, nhiều phụ nữ đã cởi khăn trùm đầu thể hiện sự phản kháng. Ở một số nơi, cảnh sát Iran phải dùng lựu đạn cay để giải tán biểu tình.
* Nga bắn hạ "nhóm tội phạm vũ trang" ở Kherson. Hãng thông tấn TASS đưa tin lực lượng an ninh Nga đã bắn hạ nhóm tội phạm có vũ trang ở trung tâm thành phố Kherson, Ukraine, ngày 27-9.
Kherson ở phía nam Ukraine, đang bị Nga chiếm đóng và Ukraine đang muốn chiếm lại khu vực này.
Hãng tin RIA trước đó trích dẫn một nguồn tin an ninh cho biết băng nhóm có liên quan là một "nhóm do thám", nhưng không nêu rõ chi tiết.
Quân nhân Nga đứng gác gần nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu Raporizhzhia - Ảnh: REUTERS
* Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia của Ukraine hòa lưới điện quốc gia. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thuộc Liên Hiệp Quốc cho biết nhà máy điện Zaporizhzhia đã hòa lưới điện quốc gia vào ngày 17-9, sau khi bị cắt nguồn điện từ cuối tháng 8 do pháo kích.
"Đường dây 750 kilovolt (kV) được khôi phục hiện đang cung cấp cho nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu… lượng điện cần thiết để làm mát lò phản ứng và các chức năng an toàn thiết yếu khác", IAEA cho biết.
Zaporizhzhia đã bị quân đội Nga chiếm giữ vào tháng 3 và các cuộc pháo kích xung quanh cơ sở này gần đây đã làm dấy lên lo ngại về thảm họa hạt nhân.
IAEA đã đến thăm Zaporizhzhia vào đầu tháng 9. Một số thành viên của IAEA vẫn thường trực bên trong nhà máy để theo dõi tình hình.
* Động đất 6,4 độ richter rung chuyển Đài Loan. Vụ động đất có tâm chấn ở huyện Đài Đông, một vùng dân cư thưa thớt ở phía đông nam hòn đảo.
Quan chức huyện Đài Đông April Yao viết trên Facebook cá nhân rằng trận động đất "cực kỳ mạnh", trong khi thông tấn xã Đài Loan đăng tải hình ảnh chai lọ bị rớt khỏi kệ trong một cửa hàng ở Đài Đông.
Cơ quan cứu hỏa Đài Loan cho biết họ vẫn chưa nhận ghi nhận thiệt hại về người. Không có tình trạng mất nước hay mất điện.
Đài Loan nằm gần điểm giao nhau của hai mảng kiến tạo và rất dễ xảy ra động đất. Hơn 100 người đã thiệt mạng trong một trận động đất ở miền nam Đài Loan vào năm 2016.
* Tai nạn xe buýt nghiêm trọng ở Ấn Độ. Có ít nhất 6 người chết và nhiều người bị thương sau khi một xe buýt chở 50 hành khách lao xuống cầu ở quận Hazaribag, thuộc bang Jharkhand, miền Đông Ấn Độ, ngày 17-9.
Xe buýt nói trên đang trên đường từ quận Giridih đến quận Ranchi thì mất lái, đâm gãy lan can cầu và rơi xuống khu vực của sông Siwanne, khiến nhiều hành khác bị mắc kẹt trong xe.
Lực lượng cứu hộ đang giải cứu hành khách và con số thương vong có thể tăng lên. Những hành khách được đưa ra ngoài đã được đưa tới bệnh viện gần đó để điều trị.
Tự do như chim
Một con chim cốc mào (loài chim cốc có mào ở đầu) đang sải cánh, bất chấp luồng sóng dữ tung bọt trắng xóa bên dưới. Hình ảnh này đã được tay máy Mario Suarez Porras chớp được ở ngoài khơi bờ biển phía tây Công quốc Asturias, cộng đồng tự trị thuộc miền bắc Tây Ban Nha - Ảnh: ATLANTIC
* WHO lo ngại nguy cơ xảy ra làn sóng bệnh tật và tử vong sau thảm họa lũ lụt. Nguồn cung nước sạch đã bị gián đoạn khiến người dân Paksitan phải uống nước không an toàn, có thể lây lan bệnh tả và các bệnh tiêu chảy khác.
Nước đọng lâu ngày tạo điều kiện cho muỗi sinh sản và lây lan các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết và sốt rét.
Các trung tâm y tế đã bị ngập lụt, vật tư bị hỏng và người dân phải di chuyển khỏi nhà khiến họ khó tiếp cận với các dịch vụ y tế thông thường.
Tính tới nay, Pakistan đã tiếp nhận 111 chuyến bay từ các quốc gia hữu nghị và các tổ chức quốc tế chở hàng cứu trợ cho nạn nhân lũ lụt. Ngày 17-9, Nga đề nghị cung cấp khí đốt và lúa mì cho Pakistan.
* Trung Quốc nhắm đưa hành khách đầu tiên lên không gian sớm nhất vào năm 2025. Tờ Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) dẫn lời chuyên gia Yang Yiqiang, người từng là tổng giám đốc dự án phóng tên lửa đẩy Long March 11, cho biết du lịch vũ trụ thương mại ở Trung Quốc sẽ bắt đầu vào năm 2025 và nở rộ vào năm 2027.
Chi phí cho chuyến đi kéo dài 10 phút vào khoảng 285.000 - 427.000 USD (6,7 tỉ đồng – 10 tỉ đồng).
Chuyên gia Yang là người sáng lập doanh nghiệp phóng tàu vũ trụ thương mại CAS Space. Ông cho biết mỗi chuyến sẽ có 7 du khách, bay vào không gian ở độ cao hơn 100 km.
Ông Yang cũng cho biết du lịch không gian ở phạm vi quỹ đạo Trái Đất đã hoàn thiện hơn về mặt kỹ thuật so với các loại hình du hành không gian khác và phù hợp với hầu hết mọi người***********
Nga và Ukraine giáng vào nhau những cú đòn tầm xa, Kiev chỉ trích Đức
Tại phía nam Ukraine, các lực lượng Nga và Ukraine đã giáng vào nhau những cú đòn tầm xa, ném bom vào các vị trí của nhau và gây thiệt hại lớn.
Theo hãng tin Itar-Tass và tờ The New York Times, hai tầng cao nhất của tòa nhà chính quyền thành phố ở Kherson, phía nam Ukraine và là nơi Nga đang kiểm soát, đã trở thành đống đổ nát sau một cuộc tấn công tên lửa của Ukraine. Ít nhất ba người đã thiệt mạng. Phía Ukraine đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công và cho biết, đó là một nỗ lực nhằm loại bỏ giới lãnh đạo của khu vực này.
Sherhiy Khlan, một nhà lập pháp khu vực cho biết: "Tất cả những người cộng tác với Nga tại khu vực Kherson đều tập trung ở đó. Khi họ tập trung, các lực lượng vũ trang Ukraine đã gửi một lời chào tới đó". Ông Khlan cảnh báo dân thường tránh xa khỏi các tòa nhà chính quyền và các mục tiêu quân sự ở Kherson, đề phòng các cuộc tấn công mới có thể xảy ra.
Tại Kryvyi, một thành phố công nghiệp của Ukraine chịu sự kiểm soát của chính phủ nước này, Nga đã tấn công một con đập lớn tại đây trong ba ngày liên tiếp, gây hư hại cho nó nhưng không gây ra ngập lụt nghiêm trọng. Các quan chức Ukraine cho hay, phía Nga đang cố phá hỏng con đập, khiến nước ập xuống hạ nguồn, nhằm ngăn chặn các lực lượng Ukraine vượt sông.
Natalia Humeniuk, phát ngôn viên của Bộ Chỉ huy miền nam Ukraine cho biết, các cuộc tấn công nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng báo hiệu một giai đoạn mới trong cuộc xung đột đã kéo dài 7 tháng. "Các cuộc tấn công không chỉ gây thiệt hại trực tiếp mà nó còn tạo ra sức ép tâm lý và xã hội khi Ukraine sắp bước vào mùa đông".
Ukraine chỉ trích Đức chậm trễ gửi xe tăng
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba tiếp tục chỉ trích Đức vì không gửi xe tăng giúp nước này chống lại Nga. Quan chức này nói, những vũ khí mới mà Berlin cam kết không phải là thứ Ukraine cần nhất.
Ngày 15/9, Berlin tuyên bố sẽ gửi cho Kiev thêm nhiều hệ thống rocket phóng loạt và xe thiết giáp Dingo khi quân Ukraine tiến hành cuộc phản công chống các lực lượng Nga. Tuy nhiên, theo Guardian, Ngoại trưởng Ukraine lại nói, quyết định của Đức là "một bí ẩn" và có "một bức tường vũ khí" ở Berlin mà Thủ tướng Đức Olaf Scholz phải phá vỡ.
Trả lời phỏng vấn báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung, ông Kuleba cho hay: "Chúng tôi đề nghị Đức chuyển cho xe tăng Leopard và xe thiết giáp Marder, nhưng Đức chuyển cho chúng tôi xe thiết giáp Dingo. Chúng tôi biết ơn họ. Nhưng đó không phải là thứ chúng tôi cần nhất trong chiến đấu ... Vấn đề là gì? Tại sao chúng tôi không thể có được những gì chúng tôi cần và Đức có những gì?".
Đức đã gửi một loạt các loại vũ khí khác nhau tới Ukraine kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine hồi tháng 2, nhưng cho đến nay vẫn từ chối chuyển xe tăng Leopards và xe Marders, bất chấp Kiev yêu cầu nhiều lần.
*************
Lãnh đạo NATO dự báo về khả năng kết thúc chiến sự Ukraina
Tổng Thư ký NATO nhận định, diễn biến gần đây trong chiến sự Ukraina không hứa hẹn giúp chấm dứt cuộc xung đột ngay. Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg tuyên bố, xung đột giữa Nga và Ukraina sẽ không sớm kết thúc, bất chấp đòn phản công hiệu quả của Kiev nhằm vào các lực lượng của Mátxcơva.
Chia sẻ với đài BBC ngày 16.9, người đứng đầu NATO nhận định, việc lực lượng vũ trang Ukraina có thể giành lại lãnh thổ là điều rất đáng khích lệ. Thêm vào đó, Ukraina cũng đã mở cuộc tấn công vào thị trấn của Nga trong những ngày gần đây.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, điều quan trọng cần hiểu là: “Đây không phải là thời điểm bắt đầu kết thúc chiến sự. Chúng ta phải chuẩn bị cho chặng đường dài”.
Bình luận của ông Stoltenberg được đưa ra sau khi Nga tuyên bố rút quân khỏi một số khu định cư ở đông bắc Ukraina, trong đó có thành phố Izium. Nga vẫn duy trì tăng cường lực lượng ở Donetsk.
Tuần trước, Tổng Thư ký NATO Stoltenberg cảnh báo, Ukraina có khả năng chấm dứt sự tồn tại với tư cách là một quốc gia độc lập nếu không tiếp tục chiến đấu.
Ông kêu gọi các quốc gia phương Tây tiếp tục ủng hộ Ukraina thông qua gửi viện trợ quân sự và cung cấp thêm đồng phục, máy phát điện và lều cùng nhiều trang bị khác cho nước này để chuẩn bị cho mùa đông sắp tới.**********
Kyrgyzstan và Tajikistan giao tranh dữ dội, nhiều thương vong
Reuters cho biết cả hai quốc gia đều cáo buộc nhau tái khởi động chiến sự ở khu vực tranh chấp, bất chấp thỏa thuận ngừng bắn.
Cơ quan biên phòng Kyrgyzstan nói rằng lực lượng của họ đang tiếp tục đẩy lùi các cuộc tấn công từ phía Tajikistan.
"Từ phía Tajikistan, các cuộc pháo kích vào các vị trí của Kyrgyzstan vẫn tiếp tục. Ở một số khu vực, các trận chiến dữ dội đang diễn ra" - cơ quan này tuyên bố.
Bộ Y tế Kyrgyzstan thông báo ít nhất 24 công dân nước này đã thiệt mạng và 87 người khác bị thương.
Giao tranh đang xảy ra ở tỉnh Batken phía Nam, giáp với vùng Sughd phía Bắc của Tajikistan. Ảnh: Reuters
Hãng tin RIA Novosti dẫn lời người đứng đầu Uỷ ban An ninh quốc gia Kyrgyzstan, Kamchybek Tashiev, cho biết thương vong về phía quân đội là rất cao.
"Tình hình rất nghiêm trong. Không ai chắc chắn những gì sẽ xảy ra vào ngày mai" - ông Tashiev quan ngại.
Bộ Tình trạng khẩn cấp Kyrgyzstan thống kê hơn 136.000 dân thường đã được sơ tán khỏi khu vực xung đột.
Tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov (trái) và người đồng cấp Tajikistan Emomali Rakhmon đã đồng ý ngừng bắn và rút quân tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Uzbekistan. Ảnh: Reuters
Trước đó trong ngày, Tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov và người đồng cấp Tajikistan Emomali Rakhmon đã đồng ý ngừng bắn và rút quân tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Uzbekistan.
Kyrgyzstan cho hay giao tranh đang xảy ra ở tỉnh Batken phía Nam, giáp với vùng Sughd phía Bắc của Tajikistan. Theo đó, lực lượng Tajikistan bị cáo buộc sử dụng xe tăng, xe bọc thép và súng cối tiến vào ít nhất một ngôi làng của Kyrgyzstan, đồng thời nã pháo vào sân bay ở thị trấn Batken của Kyrgyzstan và các khu vực lân cận.
Đáp lại, Tajikistan cáo buộc lực lượng Kyrgyzstan pháo kích vào một tiền đồn và 7 ngôi làng bằng "vũ khí hạng nặng".
*************
Đổi thế, thay thời
Nữ thủ tướng đầu tiên của Thuỵ Điển Magdalena Andersson chỉ có được thời gian cầm quyền ngắn ngủi từ tháng 11 năm ngoái đến nay. Lần đầu tiên ở đất nước này, những lực lượng cực hữu và dân tuý có ảnh hưởng trực tiếp to lớn tới chính phủ đương nhiệm. Họ không trực tiếp nhiếp chính nhưng dung chấp các đảng cánh hữu liên minh cầm quyền trong khuôn khổ chính phủ thiểu số để chính phủ thiểu số này luôn có được đa số trong quốc hội mỗi khi cần thiết.
Vậy là cục diện chính trị quyền lực ở Thuỵ Điển đã thay đổi. Cánh tả bị coi là thất thế trước cánh hữu và một thời kỳ chính trị mới đã bắt đầu. Sự trỗi dậy nhanh chóng và mạnh mẽ của phe cánh hữu, cực hữu và dân tuý ở Thuỵ Điển gây bất ngờ, nhưng thực ra có quá trình của nó mà phe Xã hội Dân chủ cùng cánh tả cầm quyền suốt 8 năm nay đã không lưu ý thoả đáng để ngăn chặn kịp thời và hiệu quả. Bây giờ, phe này phải trả giá cho sai sót ấy bằng chính vị thế cầm quyền của họ.
Đất nước này đã thay đổi cơ bản như thế nào có thể thấy được rõ nhất ở chỗ Thuỵ Điển vốn nổi tiếng thế giới về chính sách nhập cư rộng lượng và mô hình nhà nước phúc lợi xã hội. Nhưng ở cuộc bầu cử quốc hội này, quan điểm siết chặt chính sách nhập cư và cải tổ cơ bản mô hình nhà nước phúc lợi xã hội truyền thống kia lại đóng góp rất quyết định vào thắng cử của phe cánh hữu, cực hữu và dân tuý. Chủ đề nội dung quyết định khác nữa là tình trạng tội phạm gia tăng, tỉ lệ lạm phát cao. Chuyện đối ngoại, việc gia nhập NATO hay cuộc chiến ở Ukraina giữa Nga và Ukraina gần như không đóng vai trò quyết định gì tới kết quả cuộc bầu cử quốc hội.
Sự thiên lệch hẳn về phía hữu ở Thuỵ Điển sẽ khích lệ cánh hữu, cực hữu, dân tuý và dân tộc chủ nghĩa ở nhiều nước Châu Âu khác trỗi dậy và tham gia nhiếp chính. EU có thêm lý do xác đáng để quan ngại thật sự và sâu sắc.
************
