Di Sản Hồ Chí Minh
Thảm kịch Iraq nguyên do từ đâu? Hà Nhân Văn
Thế giới hôm nay vẫn lung tung bất an, thiếu một cảnh sát trưởng. Sau thời Ronald Reagan và Bush già, Hoa Kỳ tự đã từ bỏ vai trò “cầm dùi cui” giữ gìn trật tự.
CHIẾN TRANH LẠNH LUNG TUNG!
Chưa hẳn đã có chiến tranh lạnh lần thứ 2 Đông Tây. Rõ rệt đã và đang xảy ra chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga và ở Đông phương Nhật – Hoa – Mỹ nhưng vẫn lung tung khi nóng khi lạnh, khi “on” khi “off”. Việt Nam ở trong tình huống này, rất tiếc và là điều bất hạnh chưa nắm được cơ hội vàng. Giàn khoan HD 981 chỉ tạm di dời về Hải Nam, còn nhiều mưu sâu chước lạ, Bắc Kinh không bao giờ từ bỏ giấc mơ “One World, One Dream” như đôi ca sĩ đứng trên đỉnh quả địa cầu trong vận động trường Tổ Chim đêm khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008, ưỡn ẹo đầy hãnh diện cất tiếng hát cho loài người nghe. Tập Cận Bình sẽ thực hiện giấc mơ TC “One World One Dream”.
AFP, ngày 22-8 vừa qua, đưa tin: Một chiến đấu cơ của TC bay sát bên máy bay do thám EP của Hoa Kỳ, gần đảo Hải Nam. Bộ QP Hoa Kỳ đã lên tiếng cảnh cáo “rất nguy hiểm”. Nhớ lại, tháng 4-2001, thời HP Bush trẻ cũng đã xảy ra tương tự như thế! Một phản lực cơ TC bám sát máy bay do thám của Hải quân Mỹ. Một phi công TC tử thương, máy bay do thám Mỹ buộc phải hạ cánh xuống Hải Nam. Phi hành đoàn Mỹ 24 người bị giữ lại một tuần để hai bên đôi co thương thảo. Phi hành đoàn Mỹ được trả tự do kèm một tấm “bill” dài lê thê liệt kê các khoản TC đòi Mỹ phải trả các phí tổn trong một tuần lễ phi hành đoàn Mỹ ăn, uống, kể cả kem đánh răng, khăn rửa mặt, giấy cầu tiêu. Một khoản đặc biệt là tiền mua băng vệ sinh của nữ phi hành. Cơ quan tiếp vụ Ngũ giác đài không chịu, đòi tính lại, băng vệ sinh của phụ nữ do TC cung cấp lại không đúng tiêu chuẩn “made in USA” tức thiếu vệ sinh!
IS triệt để chủ trương cấm phụ nữ không được đi học, cấm không được tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội, phải mặc áo choàng đen trùm kín đầu cho đến quá mắt cá chân, không được để một chút hở hang. Bạn của chồng kể cả bà con đàn ông đến nhà, các bà vợ không được ra chào đón tiếp khách. Như Tiên tri Môhamết, các ông Đạo của giáo phái quá khích này có quyền lấy các em bé giáo 7, 8 tuổi nuôi cho lớn mới ăn nằm. Tối thiểu đàn ông có quyền lấy 4 vợ, ở cùng nhà, chia phiên ôm ấp chồng. Nếu trái ý chồng, chồng phạt vợ bằng cách không cho ngủ với chồng khi tới phiên, có thể phạt cả tháng hay đuổi đi. Trai gái yêu nhau nếu bị bắt đang ôm nhau, sẽ bị đem ra cộng đồng xử tử bằng cách ném đá cho chết. Không theo Hồi giáo được coi là kẻ ngoại đạo (infidel), bất trung với Allah được coi là vô đạo. Giết kẻ ngoại đạo sẽ được lên thiên đàng ngay. Trước khi đánh chiếm thành phố Erhil, khu Ainkawa có nhà thờ và giáo xứ Công giáo, viên chỉ huy IS nói trước đoàn dân quân: chiếm được khu “ma quỷ” này sẽ lên thiên đàng ngay, được Allah thưởng công. Erhil thất thủ, binh đoàn của chính phủ Iraq bỏ khí giới, xe tăng, đại pháo tháo chạy. Giáo dân bị IS bắt, bị chém đầu ngay với tiếng hô “Allah vĩ đại”! Giáo dân và dân thiểu số Yaziski không theo Islam, IS coi là kẻ thù số một, chặt đầu tập thể! Phụ nữ, kể cả các bé gái “ngoại đạo” bị hãm hiếp rồi chặt đầu. Không thể nói nhân đạo tình người với bọn này. Thánh chiến Jihadists là giáo điều.
THẢM KỊCH MỸ RÚT QUÂN!
Ít nhất, chậm còn hơn không, TT Obama đã can thiệp, chặn đứng đà tiến quân như giông bão của IS. Các cuộc phi pháo và đánh bom của Hoa Kỳ đã có kết quả, cứu nguy được Kurdistan. Quân đội Permerga của Kurdistan được Hoa Kỳ khẩn cấp tăng cường vũ khí hiện đại. Đây là đạo quân được huấn luyện kỹ với quân số 120,000 đang mở cuộc phản công chiếm lại các thành phố đã bị quân IS chiếm. Chưa có dấu hiệu quân đội của chính phủ Iraq phục hồi trước hơn 10,000 chiến binh IS, rất ô hợp, thiếu kỷ luật nhưng lại có một thứ kỷ luật sắt thép chặt đầu kẻ thù để được lên “thiên đàng”, sẽ được Allah thưởng cho các mỹ nhân hầu hạ. Một sự trùng hợp nhiều ý nghĩa, các phản lực cơ FA-18 cất cánh từ hàng không mẫu hạm mang tên Tổng thống Bush già đậu ngoài khơi vùng Vịnh.
Dù sao, TT Obama cũng đã phạm sai lầm chiến lược: không lượng tính được hậu quả khủng khiếp sau khi Mỹ vội vã rút quân khỏi Iraq. Sai lầm nghiêm trọng khác là thờ ơ, đúng hơn là Mỹ buông tay không can thiệp vào cuộc nội chiến Syria, phe Thánh chiến cực đoan trổi dậy, nhà nước Hồi giáo IS ra đời, tràn qua Iraq, cơ hội vàng cho giáo phái Sunni chống Shiites chạy theo IS. Từ vài ba trăm tay súng khi còn ở Syria, ly khai al Qaeda, IS trở thành đạo “thiên binh” tử Đạo, tiến đến đâu quân đội chính qui Iraq bỏ chạy đến đó; bỗng chốc IS có cả xe tăng, đại pháo, hỏa tiễn của Hoa Kỳ quân viện cho Iraq.
Tương lai Iraq vẫn còn mờ mịt. Dân thiểu số Yazidis và Công giáo sống ở đồng bằng trù phú Nineveh từ cổ thời khi chưa có Hồi giáo, tán loạn chạy lên miền núi, hàng ngàn người dọc đường bị IS càn quét chặt đầu nếu không chịu bỏ đạo, xác người chết đói chết khát nằm la liệt, vẫn bị cô lập, chưa được giải thoát. Vào lúc này, tân chính phủ liên hiệp hòa hợp Iraq vẫn chưa thành lập xong. Dù vậy thủ đô Baghdad đứng vững… Các binh đoàn Peshmerga cuả người Kurds do Mỹ tái võ trang với vũ khí hiện đ0ai đã chiếm lại được đập nước Mosul, IS chiếm từ ngày 7-8. Trong IS, các thành phần cực đoan Ả Rập đến từ nhiều quốc gia, không có Hồi giáo Shiites. Cho dù Mỹ can thiệp theo báo Economist Luân Đôn, IS vẫn còn là vấn đề nhiều năm trong vùng “A problem for the region for years to come” (Iraq and the Islamic State – Engaging the enemy, The Economist, 8-18th-2014). Mỹ can thiệp bằng không lực chưa đủ. Thiếu bộ binh không thanh toán được chiến trường. Can thiệp ở Iraq chưa đủ,c ái gốc của vấn đề IS ở Syria. Tân thủ tướng Iraq vẫn là người giáo phái Shiites. Economist tiên liệu Iraq sẽ phân hóa thành từng vùng ảnh hưởng theo các giáo phái và dân tộc. Kurdistan chắc chắn thành một bang tự trị. Tổng thống hiện nay là người Kurd, theo phương thức phân quyền của HP Bush trẻ: Tổng thống là người Kurd, thủ tướng là người Shiite (hay Shia), Chủ tịch QU là người Sunni. Vẫn bất ổn như ghế ba chân. Người ta sợ rằng, nhà nước Hồi giáo IS sẽ như nạn dịch Ebola lan qua khắp vùng, với đạo “chặt đầu người”!
TÂN ĐẾ QUỐC PUTIN
Putin cao tay ấn, chấp nhận cấm vận, chấp nhận cô lập. Putin làm ra vẻ coi thường Mỹ (chắc chắn Putin hiểu được rằng không thể coi thường Đức quốc ngày nay. Putin ngang ngược cho 280 xe vận tải 18 bánh, bịt kín bạt trắng, gọi là chở đồ cứu trợ đến Đông bộ Ukraine. Hoa Kỳ cực lực lên án. Kiev đóng cửa biên giới. Bà Thủ tướng Đức Merkel bay qua ngay Kiev. Putin nhượng bộ, xe vận tải làm xong nhiệm vụ, quay đầu trở về Nga ngay. Vẫn là chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga, Bắc Kinh ở bên lề cuộc chơi.
Thế
giới hôm nay vẫn lung tung bất an, thiếu một cảnh sát trưởng. Sau thời
Ronald Reagan và Bush già, Hoa Kỳ tự đã từ bỏ vai trò “cầm dùi cui” giữ
gìn trật tự. Lò lửa Trung Đông không thể dập tắt. Á châu – TBD với Biển
Đông vẫn đầy thử thách. Trung Cộng không bao giờ từ bỏ giấc đại mộng
bành trướng Trung Hoa hải dương, một đế quốc mới thời đại, không ngừng
phát triển trong bất an của thế giới, vẫn một chiến lược Mao “đả đả đàm
đàm”, “lùi một bước nhảy vọt 3 bước”.
CHIẾN TRANH LẠNH LUNG TUNG!
Chưa hẳn đã có chiến tranh lạnh lần thứ 2 Đông Tây. Rõ rệt đã và đang xảy ra chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga và ở Đông phương Nhật – Hoa – Mỹ nhưng vẫn lung tung khi nóng khi lạnh, khi “on” khi “off”. Việt Nam ở trong tình huống này, rất tiếc và là điều bất hạnh chưa nắm được cơ hội vàng. Giàn khoan HD 981 chỉ tạm di dời về Hải Nam, còn nhiều mưu sâu chước lạ, Bắc Kinh không bao giờ từ bỏ giấc mơ “One World, One Dream” như đôi ca sĩ đứng trên đỉnh quả địa cầu trong vận động trường Tổ Chim đêm khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008, ưỡn ẹo đầy hãnh diện cất tiếng hát cho loài người nghe. Tập Cận Bình sẽ thực hiện giấc mơ TC “One World One Dream”.
AFP, ngày 22-8 vừa qua, đưa tin: Một chiến đấu cơ của TC bay sát bên máy bay do thám EP của Hoa Kỳ, gần đảo Hải Nam. Bộ QP Hoa Kỳ đã lên tiếng cảnh cáo “rất nguy hiểm”. Nhớ lại, tháng 4-2001, thời HP Bush trẻ cũng đã xảy ra tương tự như thế! Một phản lực cơ TC bám sát máy bay do thám của Hải quân Mỹ. Một phi công TC tử thương, máy bay do thám Mỹ buộc phải hạ cánh xuống Hải Nam. Phi hành đoàn Mỹ 24 người bị giữ lại một tuần để hai bên đôi co thương thảo. Phi hành đoàn Mỹ được trả tự do kèm một tấm “bill” dài lê thê liệt kê các khoản TC đòi Mỹ phải trả các phí tổn trong một tuần lễ phi hành đoàn Mỹ ăn, uống, kể cả kem đánh răng, khăn rửa mặt, giấy cầu tiêu. Một khoản đặc biệt là tiền mua băng vệ sinh của nữ phi hành. Cơ quan tiếp vụ Ngũ giác đài không chịu, đòi tính lại, băng vệ sinh của phụ nữ do TC cung cấp lại không đúng tiêu chuẩn “made in USA” tức thiếu vệ sinh!
ĐẠO “CHẶT CỔ NGƯỜI”!
Công
chúng Mỹ và cả thế giới công phẫn, phỉ nhổ sau khi nhà nước Hồi giáo IS
cho phổ biến video trên màn ảnh cảnh chặt đầu một ký giả Mỹ Joley hành
nghề độc lập, bị IS bắt ở Syria. Như chúng tôi đã trình bày sơ lược vào
số báo kỳ trước, bọn IS xuất phát từ al Qaeda đang chiến đấu ở Syria,
bọn này bạo hành sắt máu hơn cả al Qaeda và Taliban, không phải chỉ coi
Mỹ và Tây phương là kẻ thù ngoại đạo mà cả dân bản địa và Ả Rập nếu
không theo Hồi giáo, mặc dầu cùng những điểm tương đồng: phải theo luật
Hồi giáo Sharia, vẫn xử theo cách treo cổ, ném đá cho chết… IS thêm lối
xử chặt đầu. IS, tức “Islam State”, khủng khiếp hơn the Nation of Islam.
Ở Mỹ từng đã có the Nation of Islam, đòi thành lập một quốc gia của dân
theo đạo Islam ở Mỹ. Xin lưu ý, gọi là Hồi giáo là gọi theo Tàu. Từ
thời Trung Cổ với con đường Tơ lụa (Silk Road) nối liền Thổ Nhĩ Kỳ, Ba
Tư (Persia) với Tây vực Tàu, dân Tàu thấy người Thổ theo một thứ đạo
khác hẳn Phật Lão Nho, họ là những thương gia buôn mua bán hương liệu
hồi (như hạt hồi VN cho vào nồi phở), dân Hán tùy tiện gọi là đạo Hồi.
Người Hồi tập trung ở Lan Châu, dựng Thánh đường, đọc kinh nhịp nhàng,
trầm bổng tức kinh Koran, người Tàu liền đặt tên là Lan kinh, đến nay
dân Tàu vẫn gọi kinh Koran hay Cu’ran là Cổ Lan kinh. Dân số Hồi giáo ở
Hoa Lục hiện nay lên tới 80 triệu, kể dân Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
IS triệt để chủ trương cấm phụ nữ không được đi học, cấm không được tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội, phải mặc áo choàng đen trùm kín đầu cho đến quá mắt cá chân, không được để một chút hở hang. Bạn của chồng kể cả bà con đàn ông đến nhà, các bà vợ không được ra chào đón tiếp khách. Như Tiên tri Môhamết, các ông Đạo của giáo phái quá khích này có quyền lấy các em bé giáo 7, 8 tuổi nuôi cho lớn mới ăn nằm. Tối thiểu đàn ông có quyền lấy 4 vợ, ở cùng nhà, chia phiên ôm ấp chồng. Nếu trái ý chồng, chồng phạt vợ bằng cách không cho ngủ với chồng khi tới phiên, có thể phạt cả tháng hay đuổi đi. Trai gái yêu nhau nếu bị bắt đang ôm nhau, sẽ bị đem ra cộng đồng xử tử bằng cách ném đá cho chết. Không theo Hồi giáo được coi là kẻ ngoại đạo (infidel), bất trung với Allah được coi là vô đạo. Giết kẻ ngoại đạo sẽ được lên thiên đàng ngay. Trước khi đánh chiếm thành phố Erhil, khu Ainkawa có nhà thờ và giáo xứ Công giáo, viên chỉ huy IS nói trước đoàn dân quân: chiếm được khu “ma quỷ” này sẽ lên thiên đàng ngay, được Allah thưởng công. Erhil thất thủ, binh đoàn của chính phủ Iraq bỏ khí giới, xe tăng, đại pháo tháo chạy. Giáo dân bị IS bắt, bị chém đầu ngay với tiếng hô “Allah vĩ đại”! Giáo dân và dân thiểu số Yaziski không theo Islam, IS coi là kẻ thù số một, chặt đầu tập thể! Phụ nữ, kể cả các bé gái “ngoại đạo” bị hãm hiếp rồi chặt đầu. Không thể nói nhân đạo tình người với bọn này. Thánh chiến Jihadists là giáo điều.
OBAMA VÀ DI SẢN BUSH
Báo
The Economist số chủ đề “Back to Iraq”, 16-8-2014, trong bài xã luận
khá bi quan về hiện tình và tương lai Iraq, Economist có phần nghiêm
khắc cho rằng, Iraq hiện nay là sự thất bại của hai ông tổng thống: Bush
trẻ và Obama, cả hai ông đã làm sai ở Iraq theo cách trái ngược nhau
“have got things wrong in Iraq in opposite ways”. Về chính phủ Bush trẻ
như tôi đã thưa chuyện số báo trước, thảm họa Iraq ngày nay do ông Bush
trẻ nổi máu cao bồi thời Viễn Tây đánh Iraq, tiêu diệt chế độ Saddam
Hussein dù Saddam là bạo chúa phải lên án nhưng chế độ Saddam ít tệ hại
hơn rất nhiều so với al Qaeda, Taliban ở Pakistan và A Phú Hãn. Tuy đàn
áp dân Kurds cũng rất dã man nhưng kịp thời ngưng tay, toàn quốc tương
đối bình an, trật tự, xã hội ấm no thịnh vượng. Công giáo Iraq rất tự
do, có một đài truyền hình, các đài phát thanh, một đại học lớn, các đại
học cộng đồng và nhiều trường trung tiểu học, các bệnh viện lớn, được
chính quyền bảo đảm và che chở hành đạo. Vào mấy ngày cuối trước khi Hoa
Kỳ và ĐM tấn công, ĐGH Gioan Phaolồ II đã thuyết phục được Hussein từ
bỏ quyền hành và lưu vong. Cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận, Chủ tịch Hội đồng
Giáo hoàng về Công lý và Hòa bình làm con thoi điều giải. Cụ Bush già
sáng láng tài ba và viễn kiến, không hiểu sao cụ lại để cho ông con vung
tay quá trán. Sai lầm nghiêm trọng là sau khi đánh chiếm Iraq quá dễ
dàng, nhanh chóng với một bộ trưởng quốc phòng rất kiêu căng, chủ quan,
tự tung tự tác, cánh tay mặt của PTT Dick Cheney, ông Rumsfeld diễn
xuất, đóng vai thuyết trình viên quân sự trước báo chí, quân quản Iraq.
Thất bại, cử một bà quản trị nước Iraq vô chủ. Thất bại, cử một nhà
ngoại giao rất lờ mờ về Iraq, không có kinh nghiệm hành chính công quyền
làm Thống đốc Iraq. Ngay tuần đầu tân Thống đốc Mỹ đã loay hoay lung
tung. Rất mù mờ về Sunnis, Shiites và tôn giáo ở Iraq, ông là một Cabot
Lodge ở VN sau ngày đảo chính 1963 (giải tán sở tình báo chiến lược, dẹp
Đoàn công tác đặc biệt miền Trung, hủy Ấp chiến lược, bãi bỏ chương
trình Dinh điền, giải tán Lực lượng đặc biệt, một đạo quân ưu tú v.v.
…). Tân Thống đốc dẹp hệ thống công quyền Iraq, dẹp hệ thống công an
cảnh sát tình báo Iraq. Cả một đạo quân võ trang hiện đại bậc nhất ở
Trung Đông, một sớm một chiều tan rã. Iraq đặt trong tay ông Thống đốc
song hành với Đại sứ Mỹ tại Iraq, biến tòa đại sứ thành một pháo đài vĩ
đại trong khu vực xanh. Mỹ hóa chiến tranh Iraq, Mỹ hóa guồng máy cầm
quyền Iraq. Chỉ trong vòng mấy tháng, Iraq trở thành đống rác! Thống đốc
“Chúa tể” phải từ chức, nghĩa là Iraq đang là một tòa nhà khang trang,
xếp đặt trật tự, tương đối bình yên bỗng đâu đổi chủ, biến tòa nhà thành
một nhà kho hầm bà lằng đủ thứ. Các phe Islam nổi dậy. Sunnis và
Shiites thời Saddam yên phận một phép nay trở thành 2 thế lực đối đầu
nhau quyết liệt. Sunnis bị coi là chế độ cũ gần như ở ngoài vòng pháp
luật. Biên giới Syria – Iraq bỏ trống, các thành phần Thánh chiến bạo
lực từ Syria xâm nhập vào Iraq, al Qaeda là chủ lực. Iraq tan hoang. TT
Obama vào tòa Bạch ốc thừa kế một đống rác vĩ đại ở Iraq. HP Bush để lại
một thị trường tài chính ngân hàng Mỹ bên lề sụp đổ, thất nghiệp lên
đến 10.5%, riêng Cali thất nghiệp lên đến 17%!
THẢM KỊCH MỸ RÚT QUÂN!
Trong
cuộc tranh cử, ông Obama hứa với cử tri một khi vào tòa Bạch ốc, ông sẽ
cho rút quân khỏi Iraq. Ông đã thực hiện như ta đã biết. Rất vội vã để
chiều lòng cử tri Mỹ trong đó thành phần phản chiến, thân Tả vẫn còn
đáng kể. Obama quyết làm nên lịch sử theo dấu chân TT Lyndon Johnson với
chương đại xã hội, ông quyết cải tổ y tế Mỹ, đằng sau là thầy bùa của
ông, TNS Ted Kennedy. Dự luật Obamacare nổ to giữa 2 đảng Cộng Hòa và
Dân Chủ. Cộng Hòa đánh phá dữ dội, ngay khi Obamacare đã thành luật,
Cộng Hòa vẫn đánh tiếp kéo dài cho đến nay. Đảng “Tea Party” nổi lên
ngay giữa lòng đảng Cộng Hòa mà mục tiêu chính là nhắm vào HP Obama. Ngộ
nhận rõ rệt là đã có sự kỳ thị. Đánh là đánh, phá là phá, bất cứ sáng
kiến nào Obama đề ra. Thậm chí sau 4 năm ở tòa Bạch ốc, khai sinh của
ông Obama vẫn còn bị tố là giả và rằng ông sinh ở ngoài nước Mỹ (Kenya).
Thậm chí ông tăng mức lương tối thiểu cho công nhân lao động cũng bị
đánh phá dồn đập. Chúng tôi không bênh Obama, chúng tôi không thuộc đảng
Dân Chủ, từng nồng nhiệt vận động và bỏ phiếu cho cụ Reagan, cụ Bush
già, kể cả ông Bush trẻ. Nhưng rõ rệt Obama bị Cộng Hòa đối xử bất công
ngoại trừ những người biết điều, trọng lẽ phải như TNS McCain. Tuần
trước, bà Hillary lên tiếng phê bình Obama trên tạp chí Atlantic, Obama
đã sai lầm, lơ là (passive), thiếu quyết sách đối với Syria nên IS mới
lộng hành như hiện nay ở Iraq. Bà Hillary Clinton đã được TT Obama ủy
cho toàn quyền xử lý, xử sự ở Trung Đông và Syria trong suốt 4 năm làm
ngoại trưởng, bà còn trách cứ ai? Cựu Bộ trưởng QP Gate là Cộng Hòa thay
ông Rumsfeld, trực tiếp cùng đề xuất và thực hiện chương trình Iraq hoá
cuộc chiến và rút quân. Bộ trưởng QP hiện nay là ông Hagel, cựu TNS
Cộng Hòa.
Ít nhất, chậm còn hơn không, TT Obama đã can thiệp, chặn đứng đà tiến quân như giông bão của IS. Các cuộc phi pháo và đánh bom của Hoa Kỳ đã có kết quả, cứu nguy được Kurdistan. Quân đội Permerga của Kurdistan được Hoa Kỳ khẩn cấp tăng cường vũ khí hiện đại. Đây là đạo quân được huấn luyện kỹ với quân số 120,000 đang mở cuộc phản công chiếm lại các thành phố đã bị quân IS chiếm. Chưa có dấu hiệu quân đội của chính phủ Iraq phục hồi trước hơn 10,000 chiến binh IS, rất ô hợp, thiếu kỷ luật nhưng lại có một thứ kỷ luật sắt thép chặt đầu kẻ thù để được lên “thiên đàng”, sẽ được Allah thưởng cho các mỹ nhân hầu hạ. Một sự trùng hợp nhiều ý nghĩa, các phản lực cơ FA-18 cất cánh từ hàng không mẫu hạm mang tên Tổng thống Bush già đậu ngoài khơi vùng Vịnh.
Dù sao, TT Obama cũng đã phạm sai lầm chiến lược: không lượng tính được hậu quả khủng khiếp sau khi Mỹ vội vã rút quân khỏi Iraq. Sai lầm nghiêm trọng khác là thờ ơ, đúng hơn là Mỹ buông tay không can thiệp vào cuộc nội chiến Syria, phe Thánh chiến cực đoan trổi dậy, nhà nước Hồi giáo IS ra đời, tràn qua Iraq, cơ hội vàng cho giáo phái Sunni chống Shiites chạy theo IS. Từ vài ba trăm tay súng khi còn ở Syria, ly khai al Qaeda, IS trở thành đạo “thiên binh” tử Đạo, tiến đến đâu quân đội chính qui Iraq bỏ chạy đến đó; bỗng chốc IS có cả xe tăng, đại pháo, hỏa tiễn của Hoa Kỳ quân viện cho Iraq.
Tương lai Iraq vẫn còn mờ mịt. Dân thiểu số Yazidis và Công giáo sống ở đồng bằng trù phú Nineveh từ cổ thời khi chưa có Hồi giáo, tán loạn chạy lên miền núi, hàng ngàn người dọc đường bị IS càn quét chặt đầu nếu không chịu bỏ đạo, xác người chết đói chết khát nằm la liệt, vẫn bị cô lập, chưa được giải thoát. Vào lúc này, tân chính phủ liên hiệp hòa hợp Iraq vẫn chưa thành lập xong. Dù vậy thủ đô Baghdad đứng vững… Các binh đoàn Peshmerga cuả người Kurds do Mỹ tái võ trang với vũ khí hiện đ0ai đã chiếm lại được đập nước Mosul, IS chiếm từ ngày 7-8. Trong IS, các thành phần cực đoan Ả Rập đến từ nhiều quốc gia, không có Hồi giáo Shiites. Cho dù Mỹ can thiệp theo báo Economist Luân Đôn, IS vẫn còn là vấn đề nhiều năm trong vùng “A problem for the region for years to come” (Iraq and the Islamic State – Engaging the enemy, The Economist, 8-18th-2014). Mỹ can thiệp bằng không lực chưa đủ. Thiếu bộ binh không thanh toán được chiến trường. Can thiệp ở Iraq chưa đủ,c ái gốc của vấn đề IS ở Syria. Tân thủ tướng Iraq vẫn là người giáo phái Shiites. Economist tiên liệu Iraq sẽ phân hóa thành từng vùng ảnh hưởng theo các giáo phái và dân tộc. Kurdistan chắc chắn thành một bang tự trị. Tổng thống hiện nay là người Kurd, theo phương thức phân quyền của HP Bush trẻ: Tổng thống là người Kurd, thủ tướng là người Shiite (hay Shia), Chủ tịch QU là người Sunni. Vẫn bất ổn như ghế ba chân. Người ta sợ rằng, nhà nước Hồi giáo IS sẽ như nạn dịch Ebola lan qua khắp vùng, với đạo “chặt đầu người”!
TÂN ĐẾ QUỐC PUTIN
Tuần
qua, Hội nghị thượng đỉnh Ngoại giao khối kinh tế BRICS họp ở Thượng
Hải. Đây là liên minh ghế ba chân mà Nga và Trung Cộng là chủ lực. Bà
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Hà Nội trước rồi mới lên đường qua Thượng Hải.
Trên thực tế liên minh phòng thủ Ấn – Mỹ – Úc – Nhật đã ra đời. Bắc Kinh
biết rõ điều này. Ở Hà Nội, bà Ngoại trưởng Ấn Độ nói rõ một điều rất
quan trọng như gián tiếp minh bạch với Bắc Kinh trước khi bà đến Thượng
Hải: Ấn Độ tiếp tục giữ giàn khoan ngoài khơi VN, dù trữ lượng dầu khí
rất thấp nhưng Ấn Độ phải duy trì với lý do Ấn Độ cần hiện diện ở Biển
Đông vì đây là con đường giao thông quốc tế quan trọng nhất thế giới và
quan trọng nhất đối với Ấn Độ. Nga và Trung cộng vẫn còn trục trặc lớn
về tiền tệ: Nga bán dầu và hơi đốt cho TC với điều kiện Bắc Kinh bắt bí
Nga phải nhận Nhân dân tệ. Nga kẹt to, Nga cần đô la Mỹ. Ngân hàng tư ở
Nga vẫn chưa chấp nhận Nhân dân tệ là ngoại tệ tiêu chuẩn. Dân Nga chưa
quen với Nhân dân tệ. Vả lại, Bắc Kinh vẫn giữ mệnh giá Nhân dân tệ quá
thấp so với đô la Mỹ và đồng Yen Nhật Bản. Thị trường quốc tế vẫn chưa
công nhận Nhân dân tệ là ngoại hối tiêu chuẩn. Từ thế kỷ 18, thời Nga
hoàng đến Liên Xô, Lênin rồi đến Staline, Nga – Hoa đã 4 lần liên minh
nhưng đều sớm đổ vỡ. Qua biến cố Ukraine, Nga đoạt chiếm Crimea, Putin
xướng xuất thành lập Liên minh Đông Tây, bên đây là Nga, bên kia là TC,
giữa là các cộng hòa Trung Á hầu hết theo Hồi giáo. Đến nay mới chỉ là
danh nghĩa.
Thượng
đỉnh BRICS ở Thượng Hải, Nga – Hoa gặp riêng song phương nhưng chỉ là
lễ nghi xã giao. Putin cũng như Nga hoàng và Lênin – Staline rất ngán sợ
họa “hoàng chủng”. Một thập niên qua TC ào ạt đổ vốn vào các CH Trung Á
đầu tư và thuê đất trồng trọt. TC cũng len lỏi vào các vùng lãnh thổ
Nga gần các khu tự trị mà Hồi giáo chiếm đa số như vùng Bắc và Nam
Caucasus rất nhạy cảm đối với Putin.. Ukraine là trung tâm đầu tư lớn
nhất của TC. Thái độ của TC ở Ukraine hiện còn rất mập mờ giữa chính phủ
Kiev và Moscow.
Putin cao tay ấn, chấp nhận cấm vận, chấp nhận cô lập. Putin làm ra vẻ coi thường Mỹ (chắc chắn Putin hiểu được rằng không thể coi thường Đức quốc ngày nay. Putin ngang ngược cho 280 xe vận tải 18 bánh, bịt kín bạt trắng, gọi là chở đồ cứu trợ đến Đông bộ Ukraine. Hoa Kỳ cực lực lên án. Kiev đóng cửa biên giới. Bà Thủ tướng Đức Merkel bay qua ngay Kiev. Putin nhượng bộ, xe vận tải làm xong nhiệm vụ, quay đầu trở về Nga ngay. Vẫn là chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga, Bắc Kinh ở bên lề cuộc chơi.
HÀ NHÂN VĂN
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Hiệu ứng nói phét!" - by Văn Quang / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Phiếm luận, chuyện Nhà Nước ta!!! _ Di Tĩnh Đắc ( Nguyễn Bá Chổi chuyển )
- Đánh trống, đánh chiêng học lại lịch sử Sài Gòn - by FB Nguyễn Gia Việt & Trần Văn Giang (ghi lại)
- Việt Cộng: Kế hoạch gửi tiền Quỹ vắc-xin COVID-19 để lấy lãi gây ra tranh cãi
- Ân xá Quốc tế gửi bằng chứng, đòi Việt Cộng điều tra về tin tặc tấn công giới bất đồng
Thảm kịch Iraq nguyên do từ đâu? Hà Nhân Văn
Thế giới hôm nay vẫn lung tung bất an, thiếu một cảnh sát trưởng. Sau thời Ronald Reagan và Bush già, Hoa Kỳ tự đã từ bỏ vai trò “cầm dùi cui” giữ gìn trật tự.
Thế
giới hôm nay vẫn lung tung bất an, thiếu một cảnh sát trưởng. Sau thời
Ronald Reagan và Bush già, Hoa Kỳ tự đã từ bỏ vai trò “cầm dùi cui” giữ
gìn trật tự. Lò lửa Trung Đông không thể dập tắt. Á châu – TBD với Biển
Đông vẫn đầy thử thách. Trung Cộng không bao giờ từ bỏ giấc đại mộng
bành trướng Trung Hoa hải dương, một đế quốc mới thời đại, không ngừng
phát triển trong bất an của thế giới, vẫn một chiến lược Mao “đả đả đàm
đàm”, “lùi một bước nhảy vọt 3 bước”.
CHIẾN TRANH LẠNH LUNG TUNG!
Chưa hẳn đã có chiến tranh lạnh lần thứ 2 Đông Tây. Rõ rệt đã và đang xảy ra chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga và ở Đông phương Nhật – Hoa – Mỹ nhưng vẫn lung tung khi nóng khi lạnh, khi “on” khi “off”. Việt Nam ở trong tình huống này, rất tiếc và là điều bất hạnh chưa nắm được cơ hội vàng. Giàn khoan HD 981 chỉ tạm di dời về Hải Nam, còn nhiều mưu sâu chước lạ, Bắc Kinh không bao giờ từ bỏ giấc mơ “One World, One Dream” như đôi ca sĩ đứng trên đỉnh quả địa cầu trong vận động trường Tổ Chim đêm khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008, ưỡn ẹo đầy hãnh diện cất tiếng hát cho loài người nghe. Tập Cận Bình sẽ thực hiện giấc mơ TC “One World One Dream”.
AFP, ngày 22-8 vừa qua, đưa tin: Một chiến đấu cơ của TC bay sát bên máy bay do thám EP của Hoa Kỳ, gần đảo Hải Nam. Bộ QP Hoa Kỳ đã lên tiếng cảnh cáo “rất nguy hiểm”. Nhớ lại, tháng 4-2001, thời HP Bush trẻ cũng đã xảy ra tương tự như thế! Một phản lực cơ TC bám sát máy bay do thám của Hải quân Mỹ. Một phi công TC tử thương, máy bay do thám Mỹ buộc phải hạ cánh xuống Hải Nam. Phi hành đoàn Mỹ 24 người bị giữ lại một tuần để hai bên đôi co thương thảo. Phi hành đoàn Mỹ được trả tự do kèm một tấm “bill” dài lê thê liệt kê các khoản TC đòi Mỹ phải trả các phí tổn trong một tuần lễ phi hành đoàn Mỹ ăn, uống, kể cả kem đánh răng, khăn rửa mặt, giấy cầu tiêu. Một khoản đặc biệt là tiền mua băng vệ sinh của nữ phi hành. Cơ quan tiếp vụ Ngũ giác đài không chịu, đòi tính lại, băng vệ sinh của phụ nữ do TC cung cấp lại không đúng tiêu chuẩn “made in USA” tức thiếu vệ sinh!
ĐẠO “CHẶT CỔ NGƯỜI”!
Công
chúng Mỹ và cả thế giới công phẫn, phỉ nhổ sau khi nhà nước Hồi giáo IS
cho phổ biến video trên màn ảnh cảnh chặt đầu một ký giả Mỹ Joley hành
nghề độc lập, bị IS bắt ở Syria. Như chúng tôi đã trình bày sơ lược vào
số báo kỳ trước, bọn IS xuất phát từ al Qaeda đang chiến đấu ở Syria,
bọn này bạo hành sắt máu hơn cả al Qaeda và Taliban, không phải chỉ coi
Mỹ và Tây phương là kẻ thù ngoại đạo mà cả dân bản địa và Ả Rập nếu
không theo Hồi giáo, mặc dầu cùng những điểm tương đồng: phải theo luật
Hồi giáo Sharia, vẫn xử theo cách treo cổ, ném đá cho chết… IS thêm lối
xử chặt đầu. IS, tức “Islam State”, khủng khiếp hơn the Nation of Islam.
Ở Mỹ từng đã có the Nation of Islam, đòi thành lập một quốc gia của dân
theo đạo Islam ở Mỹ. Xin lưu ý, gọi là Hồi giáo là gọi theo Tàu. Từ
thời Trung Cổ với con đường Tơ lụa (Silk Road) nối liền Thổ Nhĩ Kỳ, Ba
Tư (Persia) với Tây vực Tàu, dân Tàu thấy người Thổ theo một thứ đạo
khác hẳn Phật Lão Nho, họ là những thương gia buôn mua bán hương liệu
hồi (như hạt hồi VN cho vào nồi phở), dân Hán tùy tiện gọi là đạo Hồi.
Người Hồi tập trung ở Lan Châu, dựng Thánh đường, đọc kinh nhịp nhàng,
trầm bổng tức kinh Koran, người Tàu liền đặt tên là Lan kinh, đến nay
dân Tàu vẫn gọi kinh Koran hay Cu’ran là Cổ Lan kinh. Dân số Hồi giáo ở
Hoa Lục hiện nay lên tới 80 triệu, kể dân Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
IS triệt để chủ trương cấm phụ nữ không được đi học, cấm không được tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội, phải mặc áo choàng đen trùm kín đầu cho đến quá mắt cá chân, không được để một chút hở hang. Bạn của chồng kể cả bà con đàn ông đến nhà, các bà vợ không được ra chào đón tiếp khách. Như Tiên tri Môhamết, các ông Đạo của giáo phái quá khích này có quyền lấy các em bé giáo 7, 8 tuổi nuôi cho lớn mới ăn nằm. Tối thiểu đàn ông có quyền lấy 4 vợ, ở cùng nhà, chia phiên ôm ấp chồng. Nếu trái ý chồng, chồng phạt vợ bằng cách không cho ngủ với chồng khi tới phiên, có thể phạt cả tháng hay đuổi đi. Trai gái yêu nhau nếu bị bắt đang ôm nhau, sẽ bị đem ra cộng đồng xử tử bằng cách ném đá cho chết. Không theo Hồi giáo được coi là kẻ ngoại đạo (infidel), bất trung với Allah được coi là vô đạo. Giết kẻ ngoại đạo sẽ được lên thiên đàng ngay. Trước khi đánh chiếm thành phố Erhil, khu Ainkawa có nhà thờ và giáo xứ Công giáo, viên chỉ huy IS nói trước đoàn dân quân: chiếm được khu “ma quỷ” này sẽ lên thiên đàng ngay, được Allah thưởng công. Erhil thất thủ, binh đoàn của chính phủ Iraq bỏ khí giới, xe tăng, đại pháo tháo chạy. Giáo dân bị IS bắt, bị chém đầu ngay với tiếng hô “Allah vĩ đại”! Giáo dân và dân thiểu số Yaziski không theo Islam, IS coi là kẻ thù số một, chặt đầu tập thể! Phụ nữ, kể cả các bé gái “ngoại đạo” bị hãm hiếp rồi chặt đầu. Không thể nói nhân đạo tình người với bọn này. Thánh chiến Jihadists là giáo điều.
OBAMA VÀ DI SẢN BUSH
Báo
The Economist số chủ đề “Back to Iraq”, 16-8-2014, trong bài xã luận
khá bi quan về hiện tình và tương lai Iraq, Economist có phần nghiêm
khắc cho rằng, Iraq hiện nay là sự thất bại của hai ông tổng thống: Bush
trẻ và Obama, cả hai ông đã làm sai ở Iraq theo cách trái ngược nhau
“have got things wrong in Iraq in opposite ways”. Về chính phủ Bush trẻ
như tôi đã thưa chuyện số báo trước, thảm họa Iraq ngày nay do ông Bush
trẻ nổi máu cao bồi thời Viễn Tây đánh Iraq, tiêu diệt chế độ Saddam
Hussein dù Saddam là bạo chúa phải lên án nhưng chế độ Saddam ít tệ hại
hơn rất nhiều so với al Qaeda, Taliban ở Pakistan và A Phú Hãn. Tuy đàn
áp dân Kurds cũng rất dã man nhưng kịp thời ngưng tay, toàn quốc tương
đối bình an, trật tự, xã hội ấm no thịnh vượng. Công giáo Iraq rất tự
do, có một đài truyền hình, các đài phát thanh, một đại học lớn, các đại
học cộng đồng và nhiều trường trung tiểu học, các bệnh viện lớn, được
chính quyền bảo đảm và che chở hành đạo. Vào mấy ngày cuối trước khi Hoa
Kỳ và ĐM tấn công, ĐGH Gioan Phaolồ II đã thuyết phục được Hussein từ
bỏ quyền hành và lưu vong. Cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận, Chủ tịch Hội đồng
Giáo hoàng về Công lý và Hòa bình làm con thoi điều giải. Cụ Bush già
sáng láng tài ba và viễn kiến, không hiểu sao cụ lại để cho ông con vung
tay quá trán. Sai lầm nghiêm trọng là sau khi đánh chiếm Iraq quá dễ
dàng, nhanh chóng với một bộ trưởng quốc phòng rất kiêu căng, chủ quan,
tự tung tự tác, cánh tay mặt của PTT Dick Cheney, ông Rumsfeld diễn
xuất, đóng vai thuyết trình viên quân sự trước báo chí, quân quản Iraq.
Thất bại, cử một bà quản trị nước Iraq vô chủ. Thất bại, cử một nhà
ngoại giao rất lờ mờ về Iraq, không có kinh nghiệm hành chính công quyền
làm Thống đốc Iraq. Ngay tuần đầu tân Thống đốc Mỹ đã loay hoay lung
tung. Rất mù mờ về Sunnis, Shiites và tôn giáo ở Iraq, ông là một Cabot
Lodge ở VN sau ngày đảo chính 1963 (giải tán sở tình báo chiến lược, dẹp
Đoàn công tác đặc biệt miền Trung, hủy Ấp chiến lược, bãi bỏ chương
trình Dinh điền, giải tán Lực lượng đặc biệt, một đạo quân ưu tú v.v.
…). Tân Thống đốc dẹp hệ thống công quyền Iraq, dẹp hệ thống công an
cảnh sát tình báo Iraq. Cả một đạo quân võ trang hiện đại bậc nhất ở
Trung Đông, một sớm một chiều tan rã. Iraq đặt trong tay ông Thống đốc
song hành với Đại sứ Mỹ tại Iraq, biến tòa đại sứ thành một pháo đài vĩ
đại trong khu vực xanh. Mỹ hóa chiến tranh Iraq, Mỹ hóa guồng máy cầm
quyền Iraq. Chỉ trong vòng mấy tháng, Iraq trở thành đống rác! Thống đốc
“Chúa tể” phải từ chức, nghĩa là Iraq đang là một tòa nhà khang trang,
xếp đặt trật tự, tương đối bình yên bỗng đâu đổi chủ, biến tòa nhà thành
một nhà kho hầm bà lằng đủ thứ. Các phe Islam nổi dậy. Sunnis và
Shiites thời Saddam yên phận một phép nay trở thành 2 thế lực đối đầu
nhau quyết liệt. Sunnis bị coi là chế độ cũ gần như ở ngoài vòng pháp
luật. Biên giới Syria – Iraq bỏ trống, các thành phần Thánh chiến bạo
lực từ Syria xâm nhập vào Iraq, al Qaeda là chủ lực. Iraq tan hoang. TT
Obama vào tòa Bạch ốc thừa kế một đống rác vĩ đại ở Iraq. HP Bush để lại
một thị trường tài chính ngân hàng Mỹ bên lề sụp đổ, thất nghiệp lên
đến 10.5%, riêng Cali thất nghiệp lên đến 17%!
THẢM KỊCH MỸ RÚT QUÂN!
Trong
cuộc tranh cử, ông Obama hứa với cử tri một khi vào tòa Bạch ốc, ông sẽ
cho rút quân khỏi Iraq. Ông đã thực hiện như ta đã biết. Rất vội vã để
chiều lòng cử tri Mỹ trong đó thành phần phản chiến, thân Tả vẫn còn
đáng kể. Obama quyết làm nên lịch sử theo dấu chân TT Lyndon Johnson với
chương đại xã hội, ông quyết cải tổ y tế Mỹ, đằng sau là thầy bùa của
ông, TNS Ted Kennedy. Dự luật Obamacare nổ to giữa 2 đảng Cộng Hòa và
Dân Chủ. Cộng Hòa đánh phá dữ dội, ngay khi Obamacare đã thành luật,
Cộng Hòa vẫn đánh tiếp kéo dài cho đến nay. Đảng “Tea Party” nổi lên
ngay giữa lòng đảng Cộng Hòa mà mục tiêu chính là nhắm vào HP Obama. Ngộ
nhận rõ rệt là đã có sự kỳ thị. Đánh là đánh, phá là phá, bất cứ sáng
kiến nào Obama đề ra. Thậm chí sau 4 năm ở tòa Bạch ốc, khai sinh của
ông Obama vẫn còn bị tố là giả và rằng ông sinh ở ngoài nước Mỹ (Kenya).
Thậm chí ông tăng mức lương tối thiểu cho công nhân lao động cũng bị
đánh phá dồn đập. Chúng tôi không bênh Obama, chúng tôi không thuộc đảng
Dân Chủ, từng nồng nhiệt vận động và bỏ phiếu cho cụ Reagan, cụ Bush
già, kể cả ông Bush trẻ. Nhưng rõ rệt Obama bị Cộng Hòa đối xử bất công
ngoại trừ những người biết điều, trọng lẽ phải như TNS McCain. Tuần
trước, bà Hillary lên tiếng phê bình Obama trên tạp chí Atlantic, Obama
đã sai lầm, lơ là (passive), thiếu quyết sách đối với Syria nên IS mới
lộng hành như hiện nay ở Iraq. Bà Hillary Clinton đã được TT Obama ủy
cho toàn quyền xử lý, xử sự ở Trung Đông và Syria trong suốt 4 năm làm
ngoại trưởng, bà còn trách cứ ai? Cựu Bộ trưởng QP Gate là Cộng Hòa thay
ông Rumsfeld, trực tiếp cùng đề xuất và thực hiện chương trình Iraq hoá
cuộc chiến và rút quân. Bộ trưởng QP hiện nay là ông Hagel, cựu TNS
Cộng Hòa.
Ít nhất, chậm còn hơn không, TT Obama đã can thiệp, chặn đứng đà tiến quân như giông bão của IS. Các cuộc phi pháo và đánh bom của Hoa Kỳ đã có kết quả, cứu nguy được Kurdistan. Quân đội Permerga của Kurdistan được Hoa Kỳ khẩn cấp tăng cường vũ khí hiện đại. Đây là đạo quân được huấn luyện kỹ với quân số 120,000 đang mở cuộc phản công chiếm lại các thành phố đã bị quân IS chiếm. Chưa có dấu hiệu quân đội của chính phủ Iraq phục hồi trước hơn 10,000 chiến binh IS, rất ô hợp, thiếu kỷ luật nhưng lại có một thứ kỷ luật sắt thép chặt đầu kẻ thù để được lên “thiên đàng”, sẽ được Allah thưởng cho các mỹ nhân hầu hạ. Một sự trùng hợp nhiều ý nghĩa, các phản lực cơ FA-18 cất cánh từ hàng không mẫu hạm mang tên Tổng thống Bush già đậu ngoài khơi vùng Vịnh.
Dù sao, TT Obama cũng đã phạm sai lầm chiến lược: không lượng tính được hậu quả khủng khiếp sau khi Mỹ vội vã rút quân khỏi Iraq. Sai lầm nghiêm trọng khác là thờ ơ, đúng hơn là Mỹ buông tay không can thiệp vào cuộc nội chiến Syria, phe Thánh chiến cực đoan trổi dậy, nhà nước Hồi giáo IS ra đời, tràn qua Iraq, cơ hội vàng cho giáo phái Sunni chống Shiites chạy theo IS. Từ vài ba trăm tay súng khi còn ở Syria, ly khai al Qaeda, IS trở thành đạo “thiên binh” tử Đạo, tiến đến đâu quân đội chính qui Iraq bỏ chạy đến đó; bỗng chốc IS có cả xe tăng, đại pháo, hỏa tiễn của Hoa Kỳ quân viện cho Iraq.
Tương lai Iraq vẫn còn mờ mịt. Dân thiểu số Yazidis và Công giáo sống ở đồng bằng trù phú Nineveh từ cổ thời khi chưa có Hồi giáo, tán loạn chạy lên miền núi, hàng ngàn người dọc đường bị IS càn quét chặt đầu nếu không chịu bỏ đạo, xác người chết đói chết khát nằm la liệt, vẫn bị cô lập, chưa được giải thoát. Vào lúc này, tân chính phủ liên hiệp hòa hợp Iraq vẫn chưa thành lập xong. Dù vậy thủ đô Baghdad đứng vững… Các binh đoàn Peshmerga cuả người Kurds do Mỹ tái võ trang với vũ khí hiện đ0ai đã chiếm lại được đập nước Mosul, IS chiếm từ ngày 7-8. Trong IS, các thành phần cực đoan Ả Rập đến từ nhiều quốc gia, không có Hồi giáo Shiites. Cho dù Mỹ can thiệp theo báo Economist Luân Đôn, IS vẫn còn là vấn đề nhiều năm trong vùng “A problem for the region for years to come” (Iraq and the Islamic State – Engaging the enemy, The Economist, 8-18th-2014). Mỹ can thiệp bằng không lực chưa đủ. Thiếu bộ binh không thanh toán được chiến trường. Can thiệp ở Iraq chưa đủ,c ái gốc của vấn đề IS ở Syria. Tân thủ tướng Iraq vẫn là người giáo phái Shiites. Economist tiên liệu Iraq sẽ phân hóa thành từng vùng ảnh hưởng theo các giáo phái và dân tộc. Kurdistan chắc chắn thành một bang tự trị. Tổng thống hiện nay là người Kurd, theo phương thức phân quyền của HP Bush trẻ: Tổng thống là người Kurd, thủ tướng là người Shiite (hay Shia), Chủ tịch QU là người Sunni. Vẫn bất ổn như ghế ba chân. Người ta sợ rằng, nhà nước Hồi giáo IS sẽ như nạn dịch Ebola lan qua khắp vùng, với đạo “chặt đầu người”!
TÂN ĐẾ QUỐC PUTIN
Tuần
qua, Hội nghị thượng đỉnh Ngoại giao khối kinh tế BRICS họp ở Thượng
Hải. Đây là liên minh ghế ba chân mà Nga và Trung Cộng là chủ lực. Bà
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Hà Nội trước rồi mới lên đường qua Thượng Hải.
Trên thực tế liên minh phòng thủ Ấn – Mỹ – Úc – Nhật đã ra đời. Bắc Kinh
biết rõ điều này. Ở Hà Nội, bà Ngoại trưởng Ấn Độ nói rõ một điều rất
quan trọng như gián tiếp minh bạch với Bắc Kinh trước khi bà đến Thượng
Hải: Ấn Độ tiếp tục giữ giàn khoan ngoài khơi VN, dù trữ lượng dầu khí
rất thấp nhưng Ấn Độ phải duy trì với lý do Ấn Độ cần hiện diện ở Biển
Đông vì đây là con đường giao thông quốc tế quan trọng nhất thế giới và
quan trọng nhất đối với Ấn Độ. Nga và Trung cộng vẫn còn trục trặc lớn
về tiền tệ: Nga bán dầu và hơi đốt cho TC với điều kiện Bắc Kinh bắt bí
Nga phải nhận Nhân dân tệ. Nga kẹt to, Nga cần đô la Mỹ. Ngân hàng tư ở
Nga vẫn chưa chấp nhận Nhân dân tệ là ngoại tệ tiêu chuẩn. Dân Nga chưa
quen với Nhân dân tệ. Vả lại, Bắc Kinh vẫn giữ mệnh giá Nhân dân tệ quá
thấp so với đô la Mỹ và đồng Yen Nhật Bản. Thị trường quốc tế vẫn chưa
công nhận Nhân dân tệ là ngoại hối tiêu chuẩn. Từ thế kỷ 18, thời Nga
hoàng đến Liên Xô, Lênin rồi đến Staline, Nga – Hoa đã 4 lần liên minh
nhưng đều sớm đổ vỡ. Qua biến cố Ukraine, Nga đoạt chiếm Crimea, Putin
xướng xuất thành lập Liên minh Đông Tây, bên đây là Nga, bên kia là TC,
giữa là các cộng hòa Trung Á hầu hết theo Hồi giáo. Đến nay mới chỉ là
danh nghĩa.
Thượng
đỉnh BRICS ở Thượng Hải, Nga – Hoa gặp riêng song phương nhưng chỉ là
lễ nghi xã giao. Putin cũng như Nga hoàng và Lênin – Staline rất ngán sợ
họa “hoàng chủng”. Một thập niên qua TC ào ạt đổ vốn vào các CH Trung Á
đầu tư và thuê đất trồng trọt. TC cũng len lỏi vào các vùng lãnh thổ
Nga gần các khu tự trị mà Hồi giáo chiếm đa số như vùng Bắc và Nam
Caucasus rất nhạy cảm đối với Putin.. Ukraine là trung tâm đầu tư lớn
nhất của TC. Thái độ của TC ở Ukraine hiện còn rất mập mờ giữa chính phủ
Kiev và Moscow.
Putin cao tay ấn, chấp nhận cấm vận, chấp nhận cô lập. Putin làm ra vẻ coi thường Mỹ (chắc chắn Putin hiểu được rằng không thể coi thường Đức quốc ngày nay. Putin ngang ngược cho 280 xe vận tải 18 bánh, bịt kín bạt trắng, gọi là chở đồ cứu trợ đến Đông bộ Ukraine. Hoa Kỳ cực lực lên án. Kiev đóng cửa biên giới. Bà Thủ tướng Đức Merkel bay qua ngay Kiev. Putin nhượng bộ, xe vận tải làm xong nhiệm vụ, quay đầu trở về Nga ngay. Vẫn là chiến tranh lạnh Âu – Mỹ – Nga, Bắc Kinh ở bên lề cuộc chơi.
HÀ NHÂN VĂN
