Phần Hai:     

1
Có thể không có trời,
Nhưng ta sống ở đời,
Để yên tâm, chắc chắn,
Ta nên tin có trời.

2
Bí quyết để có tiền
Là không chỉ kiếm tiền,
Mà còn biết tiêu tiền
Và luôn để dành tiền.

3
Không người nào có thể
Biết mọi cái trên đời.
Người cái gì cũng tốt
Thì chẳng còn là người.    

4
Thật lạ, đời cũng cần
Thằng ngu, cô gái xấu.
Đời sẽ buồn một khi
Toàn thiên tài, hoa hậu.

5
Về già, con mới biết
Một chân lý hiển nhiên:
Bố mẹ nhận bão tố
Cho con cháu bình yên.

6
Trong các tội ở đời,
Lớn nhất - tội bất hiếu.
Tiếc, chỉ khi có con,
Điều này ta mới hiểu.

7
Nghèo không phải tội lỗi,
Nếu có thể, đừng nghèo.
Nhưng giàu mà phạm tội,
Nếu có thể, cứ nghèo.

8
Ai chưa từng bị đói,
Sẽ không biết mình no.
Người theo Ấn Độ giáo
Không nói: “Ngu như bò!”

9
Có thể với mọi người
Bạn là hạt cát nhỏ.
Có thể với ai đó
Bạn là cả cuộc đời.

10
Người ta có thể quên
Lời bạn nói sai trái,
Nhưng không bao giờ quên
Ấn tượng bạn để lại.

11
Một khi đã quyết định,
Thì phải bắt đầu ngay.
Không tìm cớ trì hoãn.
Bây giờ, ngay lúc này!

12
Không phải chuyện nhân quả,
Nhưng sự thật: Vốn thường,
Ai yêu thương nhiều quá,
Sẽ chết vì yêu thương.

13
Cuộc sống chỉ đáng sống
Khi biết sống vì đời.
Nghe có vẻ trống rỗng,
Nhưng đúng đến lặng người.

14
Không tin vào chính mình,
Rồi băn khoăn, lần lữa,
Tức là chưa bắt đầu,
Đã thất bại một nửa.

15
Anh có thể là người
Công tâm, can đảm nhất,
Cũng đừng trách những người
Không dám nói sự thật.

16
Đúng, tuy nghe nhàm chán:
Ta cho đời cái gì
Sẽ nhận lại cái ấy.
Lại tin không thì tùy.    

17
Thường vẫn thế, ta buồn,
Khi mất mát, dù nhỏ.
Thế mà ta ít vui
Với cái ta đang có.

18
Saadi, ai cũng biết,
Đã chia ba cuộc đời
Để đọc, đi, và viết.
Phần còn lại - nghỉ ngơi.

19
Không có gì vô duyên
Bằng ăn tục, nói láo.
Không có gì hướng thiền
Bằng lao động sáng tạo.

20
Trời - lúc nắng, lúc mưa.
Người - lúc vui, lúc khổ.
Đừng quá thiếu, quá thừa.
Đừng quá lớn, quá nhỏ.

21
Khi ta sống hết mình,
Nghĩa là ta quên mình.
Tưởng không sống cho mình,
Nhưng lại sống cho mình.

22
Quân tử và tiểu nhân
Có một điều khác biệt:
Tiểu nhân lo miếng ăn,
Quân tử lo hiểu biết.

23
Bạn là một thế giới
Duy nhất, không giống ai,
Nhiều tầng như vũ trụ,
Bí ẩn như con bài.

24
Thực tài luôn là người
Cứ lặng lẽ làm việc.
Bất tài luôn là người
Cứ nằm dài than tiếc.

25
Sách - sản phẩm vĩ đại
Và quí nhất ở đời.
Không có sách, nhân loại
Không bao giờ thành người.

26
A friend in need
Is a friend in deed.
Bạn là để giúp nhau,
Chứ không phải giải sầu.

27
Bạn tốt chính là người
Thăm ta khi đau ốm
Hay khi ta ngồi tù.
Ngoài ra là bạn rổm.

28
Ở độ tuổi hai mươi
Mà bạn chỉ thích lười,
Thì hãy đem tuổi ấy
Bán đi, kiếm chút lời.

29
Đừng nói câu “Rất tiếc”
Với người mình đang yêu,
Giống như khi làm việc
Không kêu khó khăn nhiều.

30
Đàn ông không có vợ
Héo khô về tâm hồn.
Đàn bà không đẻ con
Héo khô về thể xác.    

31    
Napôlêông nói
Ông ta luôn thành công
Vì đã không do dự.
Bạn có làm thế không?

32
Không có gì biến mất,
Không có gì ngẫu nhiên.
Trăng lặn, trăng lại mọc,
Hết tiền, lại có tiền.

33
Việc gì cũng quan trọng -
Cày ruộng hay viết văn.    
Miễn là làm thật tốt,
Miễn là phải chuyên cần.

34
Khi mới sinh, bạn khóc
Còn mọi người thì cười.
Mong bạn vui, lìa đời
Để lại nhiều tiếng khóc.

35
Ý nghĩa của cuộc sống
Luôn nằm trong lao động.
Còn nghỉ ngơi, vô lo
Chỉ khi ta xuống mồ.

36
Người có chí tiến thân,
Số phận sẽ dìu dắt.
Người ngồi ì, bất cần,
Số phận sẽ xếp đặt.    

37
Nói thì lại nhàm chán:
Ta không thể thanh thản
Sống với quá khứ buồn.
Vậy vứt đi, vứt luôn!

38
Con người vốn bảo thủ.
Việc của mình, cứ khuyên.
Nghe hay không tùy họ,
Đừng áp đặt, thêm phiền.

39
Không ai sướng cả đời.
Không ai khổ cả đời.
Vậy vấn đề ở chỗ
Tùy cơ và tùy thời.

40
Con đường đến thành đạt,
Vừa ngắn, vừa an toàn,
Là học vấn, hơn thế,
Sống lại được thanh nhàn.

41    
Đừng so người với ta,
Đừng so ta với người,
Vì được sinh ra đời,
Ai cũng là đặc biệt.

42
Ta viện đủ lý do,
Cùng một việc, một lúc
Để làm hoặc không làm,
Mà nghe đều thuyết phục.

43
Thôi ước mơ, hy vọng,
Nghĩa là ta ngừng sống.
Con người có thể bay,
Tiếc ta quên điều này.    

44
Đừng hối tiếc, than khóc
Những việc buồn đã qua,
Hãy vui mừng: Phía trước
Tương lai đang chờ ta.
    
45
Shakespeare nói chí lý
Yêu thì yêu mọi người.
Tin thì tin vài người.
Ghét -  không ghét ai cả.

46
Hãy chọn một mục đích,
Cố đeo đuổi, không rời,
Vì nó rất có thể
Là mục đích cả đời.
    
47    
Sống không có mục đích,
Sẽ không có đam mê.
Cần có nơi nào đó
Để đi và để về.

48
Con người được sinh ra
Không phải để biến mất,
Mà để dấu chân mình
Trong lòng người, trên đất.

49
Bạn rất cần tự do
Để sáng tạo, hơn thế,
Để làm điều thiện tâm
Ở những nơi có thể.

50        
Đừng làm phiền người khác,
Khi có thể tự làm.
Khi phần mình đã có,
Phần của người, đừng tham.

51
Khi bắt đầu công việc,
Phải luôn luôn lạc quan.
Còn nếu muốn bi quan,
Hãy chờ khi xong việc.

52
Dù chuyện gì xẩy ra,
Cũng tĩnh tâm để hiểu
Rằng cuộc sống chúng ta
Quả là điều kỳ diệu.

53
Lincohn đúng khi nói:
Ta thất bại ra sao
Không quan trọng bằng việc
Chấp nhận nó thế nào.

54
Đừng đổ lỗi số phận
Thất bại hoặc ưu phiền,
Phải thẳng thắn nhìn nhận
Một phần mình gây nên.

55
Tốt là khi lặng lẽ
Làm việc tốt cho đời.
Xấu là khi lặng lẽ
Lo bòn vét của đời.

56
Không biết thì cứ hỏi
Chẳng có gì đáng chê.
Ai không biết lắng nghe,
Không bao giờ biết nói.

57
Có thể bạn ngu dốt
Một chốc khi hỏi người.
Ai dốt, không dám hỏi,
Sẽ ngu dốt suốt đời.

58
Người khiêm tốn thực sự
Là người biết rõ mình,
Dám nói điều mình biết,
Dám nhận mình thông minh.

59
Bạn đã thử sức chưa,
Mà nói mình không thể?
Chưa bắt đầu, làm sao
Biết được khó hay dễ?

60
Đáng thương và ngu ngốc
Kẻ làm ác, mà rồi
Chẳng được tí lợi lộc,
Lại còn bị chê cười.

61        
Cái tốt nhất ta có
Chính là lòng trung thành.
Sự kính trọng, thanh danh...
Mọi cái đều từ đó.

62
Lý trí giúp ta tránh
Những việc không nên làm.
Trái tim thì ngược lại,
Mách những việc cần làm.

63
Kẻ lười biếng không biết
Nghịch lý này của đời:
Chỉ những ai làm việc
Mới thực sự nghỉ ngơi.

64
Muốn hay không cũng vậy:
Quay lưng với mặt trời,
Rốt cục ta chỉ thấy
Cái bóng mình mà thôi.

65
Nếu thực sự ta hiểu
Người khác như hiểu ta,
Thì lỗi lầm của họ
Ta dễ dàng bỏ qua.

66
Ta miễn phí tiêu dùng
Những tháng năm trước mặt.
Nhưng năm tháng đã qua
Có giá, và rất đắt.

67
Thực sự có nhiều người
Lời đi trước ý nghĩ.    
Nói, chẳng biết nói gì,
Đó là điều tối kỵ.

68
Phải lựa chọn quần áo
Hợp với tính cách mình.
Không được để quần áo,
Chi phối người thông minh.

69
Thường những người tuyệt vời
Uyên thâm và tuấn kiệt,
Dám thẳng thắn trả lời:
“Quả thật tôi không biết.”

70
Đọc mà không suy nghĩ
Chỉ lãng phí thì giờ.
Đọc mà không nhớ được
Do khi đọc hững hờ.

71
Không có sự nghiệp lớn,
Nếu mọi việc trơn tru.
Cuộc đời thường vẫn vậy,
Luôn có luật trừ bù.

72
Thất bại là bình thường,
Nhưng thất bại lớn nhất
Là không dám thử làm,
Và đó là sự thật.

73
Thấy điều gì chưa rõ,
Phải tìm hiểu đến nơi.
Thà suốt đêm không ngủ,
Hơn nghi ngờ suốt đời.

74
Con đường của thiên tài
Luôn gập ghềnh đá sỏi,
Con đường chưa có ai
Từng đi hay nghe nói.

75        
Muốn thực sự hơn người,
Ta phải nhìn lên trời,
Vì khi ta nhìn xuống,
Ta thấy ta hơn người.

76
Cây mọc được xanh tốt,
Lại còn cho quả ngọt
Là nhờ ở dưới cây
Xác chết tích lâu ngày.

77
Sao không buồn cho được,
Khi sự thật vẫn là:
Chưa kịp học cách sống,
Cái chết đã chờ ta.

78
Kinh nghiêm là cái lược
Mà thiên nhiên, buồn sao,
Ban cho ta khi tóc
Đã không còn sợi nào.

79
Thành La Mã được xây
Không phải trong một ngày,
Nhưng phá nó, có thể
Trời chỉ mất vài giây.

80
Người bác sĩ đích thực
Của tâm hồn chúng ta
Lại chính là triết học
Chứ không phải thơ ca.

81
Dựa vào tài người khác,
Ta có thể uyên bác.
Nhưng muốn thành thông minh,
Phải dựa vào chính mình.

82
Của cải có thể mua
Bằng lao động trí tuệ,
Nhưng tiền bạc không thể
Mua được trí tuệ nào.

83
Trí tuệ không dùng lâu,
Như trái cây khô thối.
Nhưng trí tuệ gặp nhau
Sẽ lóe lên sáng chói.

84
Thà ngu dốt còn hơn
Thông minh mà độc ác.
Đặc tính của người ngu:
Chỉ thấy lỗi người khác.

85
Ai không biết tưởng tượng,
Không có cánh để bay.
Có cánh mà không bay
Là phí óc tưởng tượng.

86
Con đường của vinh quang
Luôn tiến lên phía trước,
Vừa hẹp, lại khó đi,
Nên không thể lùi bước.        

87
Cuộc đời xưa và nay
Luôn khách quan, và nó
Không tốt, không xấu hơn
Như bản thân vốn có.

88
Người chỉ sống bằng tình,
Kết thúc là bi kịch.
Còn hài kịch là người
Sống chỉ bằng thông minh.

89
Người thực sự uyên bác,
Nói giản dị, chân thành.
Người tỏ ra uyên bác
Nói rối rắm, vòng quanh.

90
Quân tử chính là người
Không bỏ nghĩa vì lợi.
Tiểu nhân thì suốt đời
Đâu có tiền là tới.

91
Với những kẻ muốn chết,
Giúp cũng chẳng ích gì.
Gặp kẻ đang khát bạc,
Thì đừng khuyên, quên đi.

92
Tiểu nhân luôn hiếu danh,
Việc làm thường giả dối.
Quân tử hiểu chính danh,
Làm nhiều mà ít nói.

93
Khổng Tử dạy: Họa trời
May ra còn cứu được,
Nhưng nếu là họa người,
Thì coi như hết nước.

94
Học, học nữa, học mãi,
Sớm muộn cũng thành danh.
Cứ kiên gan, bền chí,
Chuyện gì làm cũng thành.

95
Có học, không có đức
Là người ác, đáng chê.
Có đức, không có học,
Ấy là người chân quê.

96
Quân tử sống ở đời,
Như Khổng Tử đã nói -
Trên - không dám oán trời,
Dưới - không nỡ trách người.    

97        
Nói nhiều thì nhiều lỗi,
Và sự thật vẫn là:
Người biết thường im lặng,
Kẻ dốt thích ba hoa.

98
Nếu đã làm việc nghĩa,
Thì không được suy bì.
Đã anh hùng, hảo hán,
Sao còn ngại gian nguy?

99
Người xưa dạy: Làm việc,
Phải làm trước mọi người.
Nếu quả tình phải nói,
Nên nói sau mọi người.

100
Vậy là tôi đã viết
Hai trăm bài châm ngôn.
Thích thì đọc cho biết.
Không, không dám dạy khôn.

Thái Bá Tân,
Vinh, Tết Con Rồng, 2012

        PS.
1.    Số thứ tự theo thời gian sang tác, kiểu nghĩ đến đâu viết đến đấy.
2.    Như đã nói ở phần đầu, nhiều bài trong tập này dựa theo ý của các danh nhân từ cổ chí kim, được tác giả thêm bớt, chắp nối mà thành, do vậy không tiện và không thể ghi chú rõ ràng dưới những bài ấy. Vậy xin có lời nói trước để tránh bị trách là kẻ đạo văn.