MỘT CÁNH CHUỒN CHUỒN   -   CAO MỴ NHÂN 

Đã nửa tháng Chạp tây lịch rồi, mà tôi vẫn mang cảm giác buồn như ...trấu cắn ! 

Nghe " trấu cắn " thì người ta tưởng tượng là có một loài  vật gì nhỏ bé, không hại mấy, như con chuồn chuồn, con kim kim nó cắn ta, hay đốt người ta , nói đúng phải là nó chích khiến người ta buồn buồn . 

Nếu sự thực như thế, thì lại sai cơ đấy, vì đã chích thì phải đau, chứ buồn sao được . 

Nhưng trước tiên phải hiểu " trấu " đó là gì, như thế nào để bảo là " buồn như trấu cắn " ? 

Ông Google có tài thánh cũng không đơn cử ra cho tôi hình ảnh " buồn như trấu cắn ", là thế nào, vì tất cả do dân gian tạo nên cái khối cảm quan đặc biệt ấy . 

Tôi chỉ biết trong từ ngữ bình thường, trấu với tro là hai vật thể tầm thường thôi. 

Hạt lúa hay hạt thóc có 2 phần rõ rệt : phần trong là gạo, phần ngoài là vỏ, tức trấu đó . 

Muốn có gạo để nấu cơm ăn, người ta phải say hay giã dập  cho cái vỏ bung ra.

Lớp vỏ bung ra đó, chính là trấu . 

Trấu để ủ bếp than, giữ lửa. Nếu thổi bùng lên để nấu thay vì dùng củi, hay lá khô. 

Trấu cháy thành tro. 

Thế nên, lỡ ngã vào đống trấu, bồ trấu hay thúng trấu , là vỏ nhám kèm chút cát sạn... mặt mũi chân tay, thân hình bạn sẽ ngứa ngáy, buồn buồn . 

Buồn buồn như trấu cắn, cái buồn này là nhột, chứ không phải trạng thái buồn khổ, buồn nhẹ nhàng, hay buồn mơ màng đâu. 

Do đó trở lại câu " buồn như trấu cắn ", là cảm giác chân tay thân xác vọc vào trấu, ngứa ngáy nhột nhột, không thơ mộng gì cả. 

Càng không phải nỗi buồn văn chương, thơ mộng, đầy  chất lãng mạn ...

Tức là quý vị không cần dùng câu " buồn như trấu cắn " để diễn tả một trạng thái mơ hồ tình tứ, không vui vv...

Thế nhưng hôm xưa, có lần tôi bắt gặp trạng thái buồn thực sự, não nùng thực sự , ông trung niên Bắc Kỳ ...quốc, vừa ngáp, vừa thở dài, mắt vẫn ngó ra khoảng không trước mặt , hắt ra một giọng nói tầm phào, rằng :

• Ớ ớ, buồn như trấu cắn, chán quá ! 

Tôi bâng khuâng hỏi ông bạn: 

• Ôi, buồn như trấu cắn là thế nào hả  ? 

Ông vừa ngáp vừa thở dài nêu trên, nói lớn giọng : 

Bà là người VN mà không biết gì cả à ? Buồn như trấu cắn là buồn lạ lắm, không diễn tả rõ được đâu, nhưng buồn lắm đó . 

Nghe vậy, tôi còn cố vớt vát hỏi: 

Thôi được, cứ xem buồn như trấu cắn " tăng tăng tê tê, song kết luận : nghĩa là buồn lạ lùng, buồn ghê lắm đó " cho rồi .

Song chắc anh thì ngang bằng xổ ngay, ngôn ngữ có tượng hình, tượng thanh, vẫn phải đúng quy tắc 2 nhân 2 là 4, tôi đành kiếm tìm thêm : " buồn như trấu cắn " . 

May quá, cụ tiên chỉ làng nôm kể cho tôi nghe một tràng lý lẽ từ thời rất xưa, cụ ở thôn kia, không xa làng ông nội tôi mấy . 

Rằng trong tiếng nói, tiếng lóng của người dân gian, tuỳ địa phương hay có những câu  vui lành mạnh, vô hại như  

Thí dụ : 

Buồn như trấu cắn 

Cười như dí ám 

Cười như nắc nẻ

Khóc như ri...chẳng hạn...nghe thì dản dị, nhưng cũng khó hiểu chi lạ . 

Thế thì trở lại con châu chấu, chủ yếu là nỗi " buồn như chấu cắn ", theo thiển ý của tôi, chắc buồn như con châu chấu cắn có lẽ tình cảm hơn, lãng mạn hơn nữa . 

Huống chi con châu chấu có họ hàng với con chuồn chuồn . 

Con chuồn chuồn cùng con bướm, lại là nhân vật thơ của thi sĩ Bùi Giáng ( 1926 - 1998 ) . 

Nói rằng thi sĩ Bùi Giáng đắm chìm theo cánh chuồn chuồn, chuồn chuồn có là gì mà như biểu tượng tình yêu của thi sĩ dị kỳ, lạ lẫm này : 

 Lời thệ nguyện trăm năm

Xin yêu mãi yêu, và yêu nhau mãi 

Trần gian ơi, cánh bướm, cánh chuồn chuồn ...

         (  Bùi Giáng   ) 

Tôi kể với tinh thần phiếm thôi, nên " buồn như chấu cắn " của ...tôi, không có ý bẻ quẹo tục ngữ phong dao ngàn đời mà ông cha ta đã xây dựng nên . 

Với tính cách " lãng mạn " của người thích viết thơ tình như tôi, nỗi buồn nào cũng phải có hồn . 

Chứ " buồn như trấu cắn " đơn điệu bị trấu làm ngứa ngáy tê tê, nhột nhột ( buồn buồn ) thì ... chả có gì vướng bận chuyện buồn đó cả . 

Thế nên, tôi phải bao biện một lần nữa rằng con châu chấu có hình dạng con chuồn chuồn, cánh mỏng bay bay có lẽ không gần cũng chẳng xa ở một sân vườn nào, lởi hỏi thân tình : " Về đâu những cánh chuồn chuồn ? " của nhà thơ Bùi Giáng, sự đứng lại của tình cảm thân thương, không nồng nhiệt, mà vô cùng sâu thẳm, ôn hoà : 

" Bay lơ lửng quanh quanh ấy là con chuồn chuồn

Bay mà cũng như không bay ấy là con chuồn chuồn

Khiến người ta nhớ nhung mà chẳng rõ nhớ nhung cái gì, ấy là con chuồn chuồn ..."  (  Bùi Giáng  ) . 

Anh thân kính hỡi, xin mượn lời thơ trên, gởi về anh, một cánh chuồn chuồn mong manh tình mộng ...

Ố ô không phải, một bóng châu chấu bay trong cuộc đời này, nhưng đừng " buồn như ...chấu cắn " dấm dứt trời mưa ...

         CAO MỴ NHÂN (HNPD)