Sức khỏe và đời sống

Hỏi đáp Y học: Đau bụng và chảy máu đường hậu môn

Trong chương trình hỏi đáp y học kỳ này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền trả lời thắc mắc của bà Hoa, hiện ở bang Michigan, về chứng "Đau bụng và chảy máu đường hậu môn"


Trong chương trình hỏi đáp y học kỳ này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền trả lời thắc mắc của bà Hoa, hiện ở bang Michigan, về chứng "Đau bụng và chảy máu đường hậu môn"

 
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
 
 
Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả tên Hoa, hiện cư ngụ ở bang Michigan, Hoa Kỳ, có câu hỏi như sau:

"Thưa bác sĩ, tôi muốn hỏi cho con tôi năm nay 29 tuổi. Cháu nói trong khoảng mấy tháng nay, cháu bị đau vùng bụng thắt lại và muốn ói nhưng không ói được. Cháu đau khoảng mấy tiếng đồng hồ. Lúc đi vệ sinh thì cháu có đi ra máu từng giọt, cỡ khoảng một thìa cà phê. Có khi trong phân có máu lỏng như vậy. Cháu chưa đi khám. Có vài người bạn nói có thể cháu bị trĩ nội. Như vậy tôi muốn hỏi bác sĩ cháu bị bệnh gì và nguyên nhân làm sao, mong bác sĩ giải đáp hộ. Cháu nói cháu bị khoảng 2 năm nay nhưng lâu lâu 3, 5 tháng bị một lần nhưng giờ cứ 3 tháng bị một lần như vậy. Xin cám ơn bác sĩ nhiều."

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Đau bụng và chảy máu đường hậu môn.
(Abdominal pain and rectal bleeding)

Lắng nghe giải đáp của bác sĩ
 


Thật khó mà trả lời cho câu hỏi về trường hợp cá biệt này một cách hợp lý. Điều quan trọng nhất là người bệnh nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt, dù là hiện nay mình có triệu chứng hay không. Câu chuyện sau đây chỉ bàn ‘tản mạn” về chứng đau bụng từng cơn đi kèm với chảy máu hậu môn (từ tiếng Anh thường dùng là rectal bleeding, mặc dù theo đúng nghĩa, “rectum” là trực tràng, đoạn ruột cuối, thẳng, nối ruột già [đại tràng/, kết tràng/ colon] với hậu môn [anus]).

1) Bệnh nhân lúc thấy có máu tươi trong phân thường nghĩ rằng bệnh trĩ là nguyên nhân gây ra.

•    Trĩ (hemorrhoids, piles) là những tĩnh mạch bị dãn ra (dillated veins) nằm ở vùng ống hậu môn (anal canal), hoặc phần dưới trực tràng (lower rectum), có thể bị ứ máu, sưng lên và đau.Trực tràng dài chừng 12 cm, là nơi tồn trữ thức ăn đã hoàn toàn tiêu hoá xong, chờ được bài tiết.

•    Nội trĩ (internal hemorrhoid) nằm trong phần trực tràng hay ống hậu môn (anal canal), ngoại trĩ (external hemorrhoid) nằm lòi ra ngoài.

•    Những điều kiện tăng áp suất trong các tĩnh mạch trong hậu môn (anal veins) đều có thể gây ra trĩ: phụ nữ có thai, người ngồi lâu, rặn lúc đi cầu, bón, và một số trường hợp xơ gan làm áp suất tĩnh mạch tăng lên. Triệu chứng : đau, ngứa, hậu môn, nhất là lúc đi cầu, chảy máu hậu môn (rectal bleeding), sờ thấy trĩ cộm, lòi ra ngoài, hoặc nằm gần kề hậu môn.

2) Ở trẻ em bón : trẻ em cũng có thể hay đau bụng vì bón, đồng thời có những vết nứt ở hậu môn (anal fissure), làm chảy máu tươi.

3) Trường hợp chảy máu hậu môn đi kèm theo những cơn đau bụng, bác sĩ cần phải tính đến các khả năng định bệnh khác phức tạp hơn, bao gồm những định bệnh đường tiêu hoá, nghĩa là bao tử, ruột non, ruột già. Hướng suy nghĩ tính toán tìm bệnh cũng thay đổi tuỳ thuộc tuổi tác, và luôn cả chủng tộc bệnh nhân. Nguyên nhân có thể:

•    cơ học (tắc nghẽn ruột),
•    nhiễm trùng, ký sinh trùng,
•    u bướu,
•    tắc nghẽn, vỡ mạch máu nuôi ruột...

Ví dụ trẻ em, trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi đau bụng từng cơn và đi cầu ra máu, phân đỏ và sệt giống như mứt nho [currant jelly stools], bs phải nghĩ nhiều đến bệnh lồng ruột (intestinal intussusception), trong đó, một khúc ruột của em bé chui vào một khúc ruột kế cận, lồng vào (giống như lúc ta đẩy các ống của ống kính viễn vọng vào với nhau/“telescoping”), làm nghẽn phân không đi qua được, hai đầu ruột bị sưng lên, cản trở máu lưu thông, có thể làm chết khúc ruột, lũng ruột, nhiễm trùng.

Bác sĩ giải quyết bằng cách bơm không khí [air enema] hoặc thuốc cản quang [contrast enema] đi ngược từ hậu môn để đẩy ngược khúc ruột bị kẹt về vị trí bình thường) (reducing the intussusception). Nếu cần, phải giải phẫu, gỡ khúc lồng ruột, hoặc cắt bỏ khúc ruột bị hư hại và nối lại phần lành mạnh.

Tuy nhiên, bệnh lồng ruột không chỉ xảy ra ở trẻ em, mà có thể xảy ra, tuy hiếm hơn nhiều, một cách mãn tính trên người lớn (5% các trường hợp). Bệnh nhân có thể đau bụng, thường là vùng thượng vị (giữa bụng trên, epigastrium), từng cơn, kèm theo buồn nôn, ói mửa, kém ăn sụt cân, máu trong phân, và có thể đã từng đi khám bệnh nhiều lần, trong nhiều tháng, nhiều tuần, trước khi được định bệnh đúng để giải quyết bằng giải phẫu.

(Albright MT, Grief SN, Carroll RE, Xu J.Ileoileal intussusception in an adult patient. Can Fam Physician. 2007 Feb;53(2):241-3.)

3) Bệnh viêm loét kết tràng (ulcerative colitis) là một loại bệnh kinh niên, làm viêm và loét niêm mạc ruột già. Lúc đầu, bệnh còn giới hạn ở trực tràng (rectum) và khúc ruột sigmoid, (đoạn dưới ruột già), cơn đau có thể kín đáo thôi; bệnh nhân đau quặn bụng dưới, cảm thấy mắc đi cầu gấp, kèm theo phân có nhớt và máu. Càng ngày bệnh có thể lan ra các phần phía trên của ruột già, bệnh nhân càng ngày càng tiêu chảy nhiều, phân có mủ nhiều hơn, chảy máu nhiều hơn, lên cơn sốt, mệt mỏi, đau khớp.

4) Bác sĩ cần phân biệt với các trường hợp viêm ruột do nhiễm trùng, do amíp, hoặc do thiếu máu đi vào nuôi dưỡng ruột (ischemic colitis, cũng có thể trình bày bằng những cơn đau bụng, và chảy máu ruột, nhưng thường ở người già, bị xơ động mạch, người hút thuốc lá, người có cholesterol, mỡ trong máu quá cao; mạch máu ruột (mesenteric arteries) cũng có thể bị nghẹt(embolization) vì cục máu (clot) thành hình và xuất phát từ trong tim bị rối loạn nhịp (arrhythmia) hay rung nhĩ tim [atrial fibrillation].)

5) Ung thư ruột già và trực tràng (colorectal cancer) là ung thư xếp hạng nhì trong số các ung thư mới được định bệnh mỗi năm (new cases of cancer), sau ung thư phổi. Chẩn đoán bằng cách soi ruột già (colonoscopy). Ngừa bằng cách phát hiện sớm chày máu trong đường ruột bằng cách thử phân theo định kỳ, hoặc soi ruột già cho những người trên 50 tuổi. Những người có thân nhân bị ung thư ruột già cần được theo dõi sớm hơn và kỹ hơn.

Tóm lại, đau bụng kèm theo chảy máu trong phân cần được bác sĩ khám và điều tra càng sớm càng tốt. Có lúc định bệnh khó khăn, dễ sơ sót bỏ qua những bệnh hiếm, nhất là ở người trẻ tuổi, có vẻ khỏe mạnh. Bệnh nhân không nên tự mình kết luận là chảy máu do trĩ và lờ đi không nhờ bác sĩ theo dõi.

Chúc bệnh nhân may mắn.

Bác sĩ Hồ văn Hiền
(Hien V. Ho, MD, FAAP)

VOA

Bàn ra tán vào (0)

Comment




  • Input symbols

Hỏi đáp Y học: Đau bụng và chảy máu đường hậu môn

Trong chương trình hỏi đáp y học kỳ này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền trả lời thắc mắc của bà Hoa, hiện ở bang Michigan, về chứng "Đau bụng và chảy máu đường hậu môn"


Trong chương trình hỏi đáp y học kỳ này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền trả lời thắc mắc của bà Hoa, hiện ở bang Michigan, về chứng "Đau bụng và chảy máu đường hậu môn"

 
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
 
 
Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.

Thính giả tên Hoa, hiện cư ngụ ở bang Michigan, Hoa Kỳ, có câu hỏi như sau:

"Thưa bác sĩ, tôi muốn hỏi cho con tôi năm nay 29 tuổi. Cháu nói trong khoảng mấy tháng nay, cháu bị đau vùng bụng thắt lại và muốn ói nhưng không ói được. Cháu đau khoảng mấy tiếng đồng hồ. Lúc đi vệ sinh thì cháu có đi ra máu từng giọt, cỡ khoảng một thìa cà phê. Có khi trong phân có máu lỏng như vậy. Cháu chưa đi khám. Có vài người bạn nói có thể cháu bị trĩ nội. Như vậy tôi muốn hỏi bác sĩ cháu bị bệnh gì và nguyên nhân làm sao, mong bác sĩ giải đáp hộ. Cháu nói cháu bị khoảng 2 năm nay nhưng lâu lâu 3, 5 tháng bị một lần nhưng giờ cứ 3 tháng bị một lần như vậy. Xin cám ơn bác sĩ nhiều."

Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:

Đau bụng và chảy máu đường hậu môn.
(Abdominal pain and rectal bleeding)

Lắng nghe giải đáp của bác sĩ
 


Thật khó mà trả lời cho câu hỏi về trường hợp cá biệt này một cách hợp lý. Điều quan trọng nhất là người bệnh nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt, dù là hiện nay mình có triệu chứng hay không. Câu chuyện sau đây chỉ bàn ‘tản mạn” về chứng đau bụng từng cơn đi kèm với chảy máu hậu môn (từ tiếng Anh thường dùng là rectal bleeding, mặc dù theo đúng nghĩa, “rectum” là trực tràng, đoạn ruột cuối, thẳng, nối ruột già [đại tràng/, kết tràng/ colon] với hậu môn [anus]).

1) Bệnh nhân lúc thấy có máu tươi trong phân thường nghĩ rằng bệnh trĩ là nguyên nhân gây ra.

•    Trĩ (hemorrhoids, piles) là những tĩnh mạch bị dãn ra (dillated veins) nằm ở vùng ống hậu môn (anal canal), hoặc phần dưới trực tràng (lower rectum), có thể bị ứ máu, sưng lên và đau.Trực tràng dài chừng 12 cm, là nơi tồn trữ thức ăn đã hoàn toàn tiêu hoá xong, chờ được bài tiết.

•    Nội trĩ (internal hemorrhoid) nằm trong phần trực tràng hay ống hậu môn (anal canal), ngoại trĩ (external hemorrhoid) nằm lòi ra ngoài.

•    Những điều kiện tăng áp suất trong các tĩnh mạch trong hậu môn (anal veins) đều có thể gây ra trĩ: phụ nữ có thai, người ngồi lâu, rặn lúc đi cầu, bón, và một số trường hợp xơ gan làm áp suất tĩnh mạch tăng lên. Triệu chứng : đau, ngứa, hậu môn, nhất là lúc đi cầu, chảy máu hậu môn (rectal bleeding), sờ thấy trĩ cộm, lòi ra ngoài, hoặc nằm gần kề hậu môn.

2) Ở trẻ em bón : trẻ em cũng có thể hay đau bụng vì bón, đồng thời có những vết nứt ở hậu môn (anal fissure), làm chảy máu tươi.

3) Trường hợp chảy máu hậu môn đi kèm theo những cơn đau bụng, bác sĩ cần phải tính đến các khả năng định bệnh khác phức tạp hơn, bao gồm những định bệnh đường tiêu hoá, nghĩa là bao tử, ruột non, ruột già. Hướng suy nghĩ tính toán tìm bệnh cũng thay đổi tuỳ thuộc tuổi tác, và luôn cả chủng tộc bệnh nhân. Nguyên nhân có thể:

•    cơ học (tắc nghẽn ruột),
•    nhiễm trùng, ký sinh trùng,
•    u bướu,
•    tắc nghẽn, vỡ mạch máu nuôi ruột...

Ví dụ trẻ em, trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi đau bụng từng cơn và đi cầu ra máu, phân đỏ và sệt giống như mứt nho [currant jelly stools], bs phải nghĩ nhiều đến bệnh lồng ruột (intestinal intussusception), trong đó, một khúc ruột của em bé chui vào một khúc ruột kế cận, lồng vào (giống như lúc ta đẩy các ống của ống kính viễn vọng vào với nhau/“telescoping”), làm nghẽn phân không đi qua được, hai đầu ruột bị sưng lên, cản trở máu lưu thông, có thể làm chết khúc ruột, lũng ruột, nhiễm trùng.

Bác sĩ giải quyết bằng cách bơm không khí [air enema] hoặc thuốc cản quang [contrast enema] đi ngược từ hậu môn để đẩy ngược khúc ruột bị kẹt về vị trí bình thường) (reducing the intussusception). Nếu cần, phải giải phẫu, gỡ khúc lồng ruột, hoặc cắt bỏ khúc ruột bị hư hại và nối lại phần lành mạnh.

Tuy nhiên, bệnh lồng ruột không chỉ xảy ra ở trẻ em, mà có thể xảy ra, tuy hiếm hơn nhiều, một cách mãn tính trên người lớn (5% các trường hợp). Bệnh nhân có thể đau bụng, thường là vùng thượng vị (giữa bụng trên, epigastrium), từng cơn, kèm theo buồn nôn, ói mửa, kém ăn sụt cân, máu trong phân, và có thể đã từng đi khám bệnh nhiều lần, trong nhiều tháng, nhiều tuần, trước khi được định bệnh đúng để giải quyết bằng giải phẫu.

(Albright MT, Grief SN, Carroll RE, Xu J.Ileoileal intussusception in an adult patient. Can Fam Physician. 2007 Feb;53(2):241-3.)

3) Bệnh viêm loét kết tràng (ulcerative colitis) là một loại bệnh kinh niên, làm viêm và loét niêm mạc ruột già. Lúc đầu, bệnh còn giới hạn ở trực tràng (rectum) và khúc ruột sigmoid, (đoạn dưới ruột già), cơn đau có thể kín đáo thôi; bệnh nhân đau quặn bụng dưới, cảm thấy mắc đi cầu gấp, kèm theo phân có nhớt và máu. Càng ngày bệnh có thể lan ra các phần phía trên của ruột già, bệnh nhân càng ngày càng tiêu chảy nhiều, phân có mủ nhiều hơn, chảy máu nhiều hơn, lên cơn sốt, mệt mỏi, đau khớp.

4) Bác sĩ cần phân biệt với các trường hợp viêm ruột do nhiễm trùng, do amíp, hoặc do thiếu máu đi vào nuôi dưỡng ruột (ischemic colitis, cũng có thể trình bày bằng những cơn đau bụng, và chảy máu ruột, nhưng thường ở người già, bị xơ động mạch, người hút thuốc lá, người có cholesterol, mỡ trong máu quá cao; mạch máu ruột (mesenteric arteries) cũng có thể bị nghẹt(embolization) vì cục máu (clot) thành hình và xuất phát từ trong tim bị rối loạn nhịp (arrhythmia) hay rung nhĩ tim [atrial fibrillation].)

5) Ung thư ruột già và trực tràng (colorectal cancer) là ung thư xếp hạng nhì trong số các ung thư mới được định bệnh mỗi năm (new cases of cancer), sau ung thư phổi. Chẩn đoán bằng cách soi ruột già (colonoscopy). Ngừa bằng cách phát hiện sớm chày máu trong đường ruột bằng cách thử phân theo định kỳ, hoặc soi ruột già cho những người trên 50 tuổi. Những người có thân nhân bị ung thư ruột già cần được theo dõi sớm hơn và kỹ hơn.

Tóm lại, đau bụng kèm theo chảy máu trong phân cần được bác sĩ khám và điều tra càng sớm càng tốt. Có lúc định bệnh khó khăn, dễ sơ sót bỏ qua những bệnh hiếm, nhất là ở người trẻ tuổi, có vẻ khỏe mạnh. Bệnh nhân không nên tự mình kết luận là chảy máu do trĩ và lờ đi không nhờ bác sĩ theo dõi.

Chúc bệnh nhân may mắn.

Bác sĩ Hồ văn Hiền
(Hien V. Ho, MD, FAAP)

VOA

BÀN RA TÁN VÀO

Đề bài :"Tiếng Việt, yêu & ghét" - Lê Hữu ( Trần Văn Giang ghi lại )

'vô hình trung' là nghĩa gì vậy, sao cứ thích dùng, hình như có nghĩa là 'vô tình'

Xem Thêm

Đề bài :TIN CHIẾN SỰ MỚI NHẤT[ CẬP NHẬT NGÀY 20 -5 - 2022 ]

Suu cao,thue nang,nhu yeu pham tang gia.Kinh te eo seo...Vay ma dang Lua van lay tien cua dan tro giup linh tinh.Mo cua bien gioi.Ung ho toi ac truc tiep khi sua luat cho phep trom cuop o muc do <1.000 dollars thi vo toi....Neu vao thoi diem Trump,bon Lua da ho hoan nhu the nao ??? Nhung nguoi bau ban vi chut tu loi ,nghi gi ve dat nuoc ??? Phai chang day khong phai la dat nuoc minh ??? bat qua,lai tro ve que huong cu...Neu vay,ban la thang cho chet ! mien ban !

Xem Thêm

Đề bài :Tin Mới Nhất Về Chiến Sư Ucraina [ CẬP NHẬT NGÀY 14-5-2022 ]

Chung nao moi vet nho cua ho nha Dan da duoc tay xoa trang boc,thi Uk moi co hy vong...ngung chien.Cung vay,ngay nao ma cac cong ty ,co goc gac tu cac dang bac nu luu-anh hao cua khoi tu do va ong chief police va dang Lua thi moi giai xong phuong trinh tau cong !

Xem Thêm

Đề bài :Người Việt Nam Nghĩ Gì? -Từ Đức Minh ( Trần Văn Giang ghi lại )

Nhan dinh cua saigonpots ma bac Tran van Giang ghi lai.Doc xong nghe cay dang nao long.Du su that no ranh ranh.Nhung tuoi gia cung co mot hy vong cho du la mong manh va mo ao. hy vong con hon la that vong ?

Xem Thêm

Đề bài :Người Việt Nam Nghĩ Gì? -Từ Đức Minh ( Trần Văn Giang ghi lại )

Nhan dinh cua saigonpots ma bac Tran van Giang ghi lai.Doc xong nghe cay dang nao long.Du su that no ranh ranh.Nhung tuoi gia cung co mot hy vong cho du la mong manh va mo ao. hy vong con hon la that vong ?

Xem Thêm

Đề bài :Hình cũ - Hà Thượng Thủ

Ngắm lại hình xưa chịu mấy ông Những Linh, Tùng, Duẫn với Mười, Đồng Mặt mày ai lại đi hồ hởi Phấn khởi khi Tàu cướp Biển Đông Phải chăng “quý” mặt đã thành mông Con mắt nay đà có nhưng không Nên mới chổng khu vào hải đảo Gia tài gấm vóc của tổ tông?

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm