Vacxin Gardasil ngừa ung thư cổ tử cung được dùng khá phổ biến trên thế giới hiện nay.

AFP photo

Chủng ngừa ung thư cổ tử cung ở nước nghèo

00:00/00:00

Cơ quan nghiên cứu Ung thư quốc tế thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mới đây ra thông báo kêu gọi các nước nghèo và đang phát triển mở rộng việc tiêm vacxin phòng ngừa ung thư cổ tử cung, một trong 4 loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn cầu. Tuy nhiên WHO cũng nhìn nhận những thách thức không nhỏ ở các nước nghèo và đang phát triển khi thực hiện việc tiêm chủng mở rộng loại vacxin chống ung thư cổ tử cung cho các em gái. Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin mời quý vị tìm hiểu những khó khăn và thách thức này.

Con gái út của chị Tâm, một bà mẹ có hai con gái ở Sài Gòn, năm nay 13 tuổi. Vào năm ngoái, khi con mới 12 tuổi, chị Tâm đã quyết định đưa con đi tiêm vacxin ngừa ung thư cổ tử cung đủ cả 3 mũi mất hơn 4 triệu đồng, một số tiền không nhỏ đối với một gia đình trung lưu ở Sài Gòn có thu nhập khoảng trên dưới 10 triệu đồng một tháng. Nói về quyết định cho con gái đi tiêm vacxin ngừa ung thư cổ tử cung khi còn sớm, chị Tâm cho biết:

Nó đã tiêm rồi. Tiêm năm ngoái khi 12 tuổi, đã tiêm cùng các chị luôn, tiêm đủ 3 mũi vì nó cũng ngăn được một phần nào đấy ung thư tử cung dễ xảy ra.

Vacxin chị Tâm chọn tiêm cho con gái là loại vacxin Gardasil được dùng khá phổ biến trên thế giới hiện nay. Hiệu quả của vacxin được đánh giá là có thể ngăn ngừa những viêm nhiễm do virut HPV 16 và 18 gây ra. Đây cũng là loại virut thủ phạm của khoảng 70 đến 80% các ca ung thư cổ tử cung ở phụ nữ.

Hiệu quả của vacxin là khoảng hơn 90% trong việc ngăn ngừa những viêm nhiễm dai dẳng do HPV 16 và 18 gây ra.
- Bác sĩ Cosette Wheeler

Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), mỗi năm có khoảng 25,000 phụ nữ trên toàn thế giới tử vong vì ung thư cổ tử cung, trong đó 85% các ca tử vong là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Theo IARC, phần lớn những ca tử vong này hoàn toàn có thể được ngăn ngừa nếu những em gái được tiêm vacxin ngừa HPV và phụ nữ được khám kiểm tra định kỳ phát hiện các dấu hiệu bệnh sớm.

Bác sĩ Cosette Wheeler thuộc Trung tâm Phòng chống Ung thư của trường đại học New Mexico, người đứng đầu một nghiên cứu quốc tế về tác dụng của vacxin phòng virut HPV được công bố hồi năm ngoái cho biết.

Mức hiệu quả của vacxin thường được thấy là rất cao ở phụ nữ trẻ. Hiệu quả của vacxin là khoảng hơn 90% trong việc ngăn ngừa những viêm nhiễm dai dẳng do HPV 16 và 18 gây ra. Nó cũng có hiệu quả với nghịch sản cổ tử cung mức 1 hoặc cao hơn.

Nghịch sản cổ tử cung là những thay đổi của niêm mạc cổ tử cung được cho là có khả năng ác tính. Nghịch sản cổ tử cung có thể sẽ diễn tiến thành ung thư tại chỗ và ung thư xâm lấn cổ tử cung.

Giá vacxin cao cản trở việc tiêm vacxin mở rộng

Một bé gái đang được chích ngừa HPV. AFP photo

Theo khuyến cáo của các bác sĩ, vacxin ngừa ung thư cổ tử cung có thể được tiêm cho em gái và em trai từ 9 tuổi cho đến phụ nữ 26 tuổi. Theo các bác sĩ, các em càng được tiêm sớm bao nhiêu thì thuốc càng có hiệu quả bấy nhiêu.

Trong thông báo được đưa ra hôm 2 tháng 2 vừa qua, IARC cho biết ở nhiều nước có thu nhập thấp và trung bình ở châu Phi và châu Á, việc tiêm vacxin ngừa ung thư cổ tử cung chưa được rộng khắp. Tại những nước này, việc không được tiêm vacxin khi còn nhỏ khiến phụ nữ dễ bị mắc ung thư cổ tử cung sau đó, cộng thêm vào đó là việc kiểm tra định kỳ phát hiện sớm bệnh cũng không được thực hiện đầy đủ. Theo IARC, một trong những rào cản phổ biến nhất ở những nước này khi thực hiện tiêm vacxin mở rộng là giá thành vacxin cao, trong khi quốc gia còn nhiếu vấn đề y tế cần được ưu tiên giải quyết mà ngân sách thì hạn hẹp.

Bác sĩ Trần Tuấn, chuyên gia về dịch tễ học, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo phát triển Cộng đồng thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt nam, cho biết:

Có lẽ nó có liên quan đến dịch tễ, có những cái liên quan đến khả năng tổ chức, khả năng cung ứng vacxin. Bây giờ vacxin mà mình có trong tiêm chủng mở rộng mà mình còn phải phụ thuộc vào Tổ chức Y tế Thế giới, của UNICEF. Những cái cơ bản mình còn chưa hoàn toàn tự lực được thì những cái khác khó có thể đưa vào.

Bảo hiểm y tế thì chưa bao gồm tiêm chủng…. Bảo hiểm y tế vẫn chỉ khu trú cho các dịch vụ điều trị còn dịch vụ dự phòng thì vẫn nằm hoàn toàn trong ngân sách nhà nước. Cho nên việc đầu tiên các vacxin tiêm chủng cơ bản cho trẻ em mà chúng ta còn phụ thuộc vào quốc tế thì khả năng đưa thêm các vacxin mới vào phụ thuộc vào khả năng chi trả của người dân, năng lức đáp ứng của xã hội.

Từ năm 2008, Việt Nam đã cấp phép sử dụng vacxin ngừa ung thư cổ tử cung. Từ năm 2007 đến 2008, chính phủ Việt Nam cũng đã tiến hành nghiên cứu xem xét khả năng đưa loại vacxin này vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia trong tương lai. Theo Phó giáo sư Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, từ năm 2008 đến 2010, Viện đã tiến hành tiêm vacxin cho 6,000 trẻ.

Tuy nhiên sau hai năm triển khai dự án, Việt Nam vẫn chưa thể đưa vacxin phòng HPV vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Phó Giáo sư Nguyễn Trần Hiển đưa ra lý do là vì những khó khăn về tài chính. Ông ước tính chi phí cho vacxin này một năm là khoảng 720 tỷ đồng. Trước khó khăn đó, Việt Nam đã phải áp dụng phương án xã hội hóa trong việc tiêm phòng vacxin. Điều này có nghĩa là người dân phải chi trả một phần.

Bảo hiểm y tế vẫn chỉ khu trú cho các dịch vụ điều trị còn dịch vụ dự phòng thì vẫn nằm hoàn toàn trong ngân sách nhà nước.
- Bác sĩ Trần Tuấn

Hiện tại, ở Việt Nam có hai loại vacxin ngừa HPV được cấp phép tiêm phổ biến là Gardasil ngừa chủng HPV 16, 18, 6 và 11, và vacxin Cervarix ngừa hai chủng HPV 16 và 18. Vacxin phải được tiêm 3 mũi. Mỗi mũi Gardasil có giá 1,300,000 đồng. Vacxin Cervarix có giá một mũi là 850,000 đồng. Tính tổng cộng để tiêm đủ ba mũi theo quy định, một gia đình phải trả ít nhất là 2,500,000 đồng. Đây là một chi phí không nhỏ đối với nhiều gia đình có thu nhập trung bình ở Việt Nam, nhất là ở các vùng nông thôn. Điều này cũng được bác sĩ Wheeler thừa nhận trong nghiên cứu mới đây của mình về vacxin ngừa HPV.

Ở một số nước, nếu người dân còn phải trả thêm tiền tiêm vaccine này thì đây cũng là một thách thức đối với họ. Những nước thành công trong việc tiêm vacxin phòng HPV là những nước cung cấp tiêm vacxin miễn phí ở trường học và do đó cha mẹ các em không phải đưa các em đến bác sĩ để tiêm.

Chị Tâm cho biết chị may mắn là có thu nhập đủ để tiêm cho con gái của mình, nhưng chị không chắc sẽ đưa con đi tiêm nếu thu nhập của chị thấp hơn mức hiện tại.

Phụ nữ chưa được quan tâm đúng mức

Một phụ nữ trong cảnh cơ cực ở Bangladesh hôm 22/11/2015. AFP photo

Một rào cản khác được IARC nói tới trong thông báo mới đây về vacxin ngừa HPV là vấn đề văn hóa. Theo IARC, ở một số nơi, người dân lo ngại việc tiêm vacxin có thể khuyến khích em gái và phụ nữ có hoạt động tình dục.

Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS) nhìn nhận tại Việt Nam, những suy nghĩ lạc hậu về phụ nữ và tình dục có thể cũng là rào cản khiến những em gái và phụ nữ trẻ không được tiêm vacxin phòng ung thư cổ tử cung

Nói chung là về các vấn đề tình dục ở Việt Nam thì người ta rất ngại nói mà HPV thì nó được cho rằng để mà đề phòng những virut đó do các quan hệ tình dục nhiều hoặc do quan hệ tình dục bừa bãi. Có lẽ cách mà người ta giới thiệu về lợi ích của vacxin này nó làm cho người ta ngại. Nếu mình đi tiêm loại đó thì liệu mình sẽ là những người như thế hay mình là những người như thế nên mình mới phải tiêm cái đó. Nếu khuyến khích các bà mẹ đưa con gái đi tiêm thì nó cũng làm cho người ta ngại ngần. Mình nghĩ có thể đó là một rào cản.

Theo Tiến sĩ Khuất Thu Hồng những suy nghĩ lạc hậu không chỉ ảnh hưởng đến phụ nữ ở nông thôn mà còn ngay cả ở thành thị nơi có nhiều thông tin và điều kiện kinh tế của người phụ nữ cũng tốt hơn.

Bác sĩ Rolando Herroro, người đứng đầu văn phòng phát hiện và ngăn ngừa bệnh sớm của IARC cho rằng sẽ có hàng ngàn phụ nữ trên thế giới bị ung thư cổ tử cung trừ khi các nước có các hành động khẩn cấp ngay bây giờ. Ông kêu gọi chính phủ các nước cần phải cho thấy cam kết chính trị mạnh mẽ trong việc thực hiện tiêm vacxin ngừa HPV ở các em gái và phụ nữ trẻ.

Ngoài ra IARC cũng đang thực hiện những nghiên cứu để giảm liều tiêm vacxin xuống còn 2 liều hoặc thậm chí 1 liều để giảm chi phí và thời gian cho người tiêm. IARC cũng kêu gọi các hãng sản xuất thuốc tham gia nghiên cứu và sản xuất các loại vacxin ngừa HPV tương tự để tăng tính cạnh tranh và do đó giúp giảm giá vacxin cho người sử dụng.

Xin quý vị chia sẻ các thông tin về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa