Cho dù với đứa con vừa mới chào đời hay đã lên 6 hoặc 16,  vai trò và hành trình làm cha mẹ chưa bao giờ dễ dàng. Từ việc chăm lo thể chất, sức khỏe cho đến việc dìu dắt con cái phát triển về tinh thần, trí tuệ và  tình cảm, bên cạnh hạnh phúc và niềm vui được làm cha mẹ, việc nuôi dạy một đứa bé trở nên một người trưởng thành tử tế, hạnh phúc, có trách nhiệm và hữu dụng cho xã hội theo mong ước, là một trong những công việc phức tạp và thử thách nhất trong đời mỗi người.  Một niên học mới đã bắt đầu, chuyên mục sẽ tiếp tục quay lại với đề tài tâm lý giáo dục và học đường trên con đường đồng hành cùng các độc giả đang là những người cha, người mẹ có con còn trong độ tuổi học trò.

Trong clip thu hình một sô truyền hình tại Việt Nam được đưa lên mạng mà tôi tình cờ xem được, người nữ  giám khảo đã ôm lấy thầy giáo Thế Vinh, một thanh niên mồ côi cha mẹ và tật nguyền từ nhỏ nhưng đã tự lực vươn lên một cách xuất sắc, rồi bây giờ quay lại nhận lãnh trách nhiệm cưu mang và dạy dỗ hàng trăm trẻ em tật nguyền, mồ côi xa lạ khác. Giọng xúc động, cô bảo cô nuôi dạy hai đứa con trở thành người tử tế còn khó khăn, huống hồ một thầy giáo độc thân và tật nguyền như anh lại có thể dưỡng nuôi hàng trăm em, mà phân nửa nay đã trở thành những sinh viên đại học hay nhận được học bổng du học nước ngoài.

Gọi là tình cờ xem qua clip phim, nhưng tôi đã nghe và biết đến anh trước đó. Lẽ ra tôi cũng đã có cơ hội được gặp anh ngay Dallas này theo lời mời của một chị bạn có giao tình với anh, khi anh sang Mỹ hồi đầu năm đương lúc tôi đi xa. Nhắc đến người thầy giáo trẻ nhân ái Thế Vinh trong bài viết này vì đó không chỉ là một câu chuyện đẹp về  anh cùng ngôi trường Hướng Dương tại Bình Dương của anh, mà vì tôi chợt nhớ đến lời chia sẻ của người nữ giám khảo-là kịch sĩ Hồng Ðào, về những thử thách trong việc nuôi dạy con cái của chị. Ðó cũng là thử thách chung cho hầu hết các bậc cha mẹ bất kể nơi đâu. Không kể với những cha mẹ gốc Việt nói riêng, những người còn chịu ảnh hưởng hay còn trộn lẫn những nếp nghĩ và văn hóa mang theo từ quê nhà, có phần khác biệt với văn hóa và truyền thống nơi xứ người thì ít nhiều còn có thêm những khó khăn riêng của nó.

Nếu xem việc đang làm cha làm mẹ như là một cái “nghề” thì đó là một nghề nghiệp không lương mà lại vất vả, phức tạp, đòi hỏi sự học hỏi, kiến thức cùng kinh nghiệm nhiều nhất. Mà thật, một nghề nghiệp đơn giản cũng cần được huấn luyện chu đáo thì tại sao “nghề” làm cha mẹ lại không được huấn luyện, hay tìm kiếm sự giúp đỡ, cố vấn mỗi khi gặp khó khăn? Thế giới và các xu hướng xã hội đổi thay nhanh chóng và con cái của chúng ta cũng phát triển tâm sinh lý theo thời gian. Có những giá trị chuẩn mực không thay đổi, nhưng cũng có nhiều điều mà những bậc phụ huynh cũng cần thích ứng và tiếp nhận để song hành một cách tích cực để tạo ảnh hưởng đến con cái. Ví dụ đó đây chúng ta vẫn thường nghe không ít bậc phụ huynh chia sẻ những khó khăn,  thất vọng hay bất lực khi đương đầu với sự “nổi loạn” nơi con cái tuổi dậy thì, một loại “teenage rebellion” theo cách nói của các nhà tâm lý học. Ðây là giai đoạn thay đổi và định hình tính cách của các em tuổi mới lớn, đồng thời là một giai đoạn đòi hỏi sự kiên nhẫn nhất của tất cả những người làm cha làm mẹ. Chúng sẽ khó khăn hơn cho những người vẫn giữ nguyên suy nghĩ và hành xử của mình như khi con cái còn nhỏ và kỳ vọng các em sẽ luôn tuân phục mọi điều từ cha mẹ.

Thay vì phản ứng theo thói quen cùng những trạng thái xúc cảm nhất thời của mình, chúng ta cần bình tâm tìm hiểu nhu cầu được suy nghĩ và quyết định độc lập của con cái trong giai đoạn chuyển tiếp sang một người trưởng thành này như thế nào. Những suy nghĩ tự thân và các ảnh hưởng từ môi trường giao tiếp hay bạn bè trang lứa của các em có thể diễn ra với nhiều dạng thức, ở các mức độ và cách thể hiện khác nhau. Nhưng tựu trung đó là một điều tự nhiên và cần được lắng nghe, thông hiểu để có những sự tương thuận và tìm kiếm giải pháp tích cực thay vì bác bỏ và ngăn cấm, dẫn đến những xung khắc giữa cha mẹ và con cái.

Có người vì thiếu kiềm chế đã mang đến những vết hằn tâm lý cho các em và ảnh hưởng đến mối quan hệ cha mẹ và con cái về lâu dài. Nên nếu được chuẩn bị và hiểu rõ hơn về quá trình phát triển này của con cái, có lẽ chúng ta sẽ có những suy nghĩ và hành xử thích hợp hơn.

Cũng vậy, không ít phụ huynh đặt kết quả học và tính phục tùng của con cái như những tiêu chí quan trọng trong việc giáo dục các em. Nó làm tôi nhớ đến một chị bạn nha sĩ đã có lần chia sẻ nỗi lo lắng cùng tôi về đứa con trai học giỏi, rất vâng lời nhưng sống  lặng lẽ, khép kín của chị. Chị vừa hài lòng lại vừa mong muốn được thấy đứa con trai  mình mạnh mẽ, bản lĩnh hơn trong xã hội năng động này. Nỗi quan tâm của chị là xác đáng và có thật với những bậc cha mẹ muốn nhìn thấy con cái trưởng thành một cách toàn diện hơn. Vì những tiêu chí học hành và vâng phục kể trên chỉ có một giá trị tương đối, hay thậm chí có thể gây những tác dụng nghịch trong việc hướng dẫn con cái nếu chúng ta đặt nặng thái quá. Quá chú trọng điểm số, kết quả thi cử , chúng ta quên rằng việc giúp các em phát triển một nhân cách, một cá tính và những nhận thức và hành xử xã hội thích hợp cũng là điều quan trọng khác hơn một khi các em trưởng thành. Ðặt áp lực học hành lên con cái và kỳ vọng kết quả mức cao nhất, chúng ta dễ đưa con cái vào suy nghĩ rằng, việc học là để lấy điểm, để đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ hơn là ý thức kiến tạo một nền tảng học vấn và kiến thức cho chính mình trong tương lai. Lâu ngày theo thói quen, các em có xu hướng chọn sự an toàn và dễ dàng nhất trong việc học để được điểm cao, không dám tìm tòi, sáng tạo những cách thức mới mẻ nhưng có thể dẫn đến việc phạm lỗi, sai sót, những điều mà xã hội khai phá  phương Tây luôn cổ súy. Hay như từ việc mong muốn con cái vâng lời rồi đến lúc nào đó, trở thành những người cha hay mẹ độc đoán, giao tiếp với con cái chỉ bằng mệnh lệnh. Ðó là một thái độ phản giáo dục, thiếu tác dụng khác.

Chỉ khi khuyến khích các em bày tỏ ý kiến hay thậm chí nêu suy nghĩ khác biệt, chúng ta mới hiểu được quá trình phát triển trí tuệ và nhận thức của các em, để từ đó có những hướng dẫn, giải pháp thích hợp và cần thiết. Trong sự đối thoại và mối quan hệ cha mẹ-con cái đầy yêu thương và tôn trọng. Bằng không, hoặc các em sẽ trở nên nổi loạn rồi dẫn đến sự xung đột khi đến tuổi hết còn phục tùng mệnh lện như nói trên. Hoặc đưa các em trở thành một người trưởng thành thụ động, mất tự tin và kém kỹ năng giao tiếp hay lãnh đạo khi trưởng thành, một khi đã quen với việc luôn phục tùng và phụ thuộc vào quyết định của cha mẹ.

Tất nhiên hành trình hướng dẫn con cái dù có những sự phức tạp và khó khăn như đã kể, nhưng niềm hân hoan và ân sũng được làm cha mẹ là vô biên. Con cái là niềm hy vọng, là giấc mơ, cũng như là một sự đầu tư ý nghĩa và lâu dài với mỗi người. Không có gì hạnh phúc hơn khi đến một lúc nào đó, nhìn lại chặng đường dài mà chúng ta đã dìu dắt con cái đi qua để thấy các em đang là những con người trưởng thành công chính, có nhân cách và hữu dụng cho xã hội. Chính vì  vậy, làm cha mẹ đòi hỏi một quá trình học hỏi liên tục và lâu dài để dẫn đến những hoa trái tương lai đó. Nó là trách nhiệm, là quyền lợi và là sự yêu thương dành cho con cái của mỗi bậc phụ huynh chúng ta.

ÐYT

http://baotreonline.com/cha-nghe-khong-luong/